دسته بندی | عمران |
فرمت فایل | pptx |
حجم فایل | 198 کیلو بایت |
تعداد صفحات فایل | 30 |
پاورپوینت روشهای مقابله با زلزله در ساختمانها در 30 اسلاید زیبا و قابل ویرایش با فرمت pptx
روشهای مقابله با زلزله در ساختمانها
ساختمان مسکونی از نظر اسکلت باید نه تنها مقاوم در برابر نیروهای زلزله ساخته شود، بلکه باید دارای دوام لازم در مدت زمان پیشبینی شده برای بهرهبرداری از آن نیز باشد. اگرچه از نظر کارکرد اقتصادی میتوان بخشهایی از ساختمان را از مصالح سبک بنا نمود، اما اسکلتی که بتواند کارکرد درست داشته باشد معمولاً وزن قابل ملاحظهای از ساختمان را به خود اختصاص میدهد. با افزایش ارتفاع و به تبع آن نیروهای حاصل از زلزله مقاطع باربر ساختمان بسیار بزرگ شده و تکانهای ناشی از نیروی زلزله، در طبقات فوقانی شدید میشود (شتاب و تغییر مکانهای بیشتر از حد مجاز ).
برای اجتناب از این مسائل، روشی تحت عنوان سوپرفریم R.C برای اسکلت ساختمان، در کشور ژاپن، ابداع شده و به عنوان جدیدترین فناوری به مورد اجرا گذاشته شده است. با توجه به امکان انطباق و اجرای این روش با پتانسیلهای موجود در داخل کشور، روش سوپرفریم به عنوان یک روش اقتصادی و فنی جهت اجرای ساختمان برج مسکونی پردیسان تبریز انتخاب شده است .
با توجه به قرار گرفتن کشور ما بر روی کمربند زلزلة آلپ – هیمالیا، سالانه تعداد قابل ملاحظهای زلزله در آن رخ میدهد. براساس آمار موجود، تقریباً همه ساله، یک زلزله با بزرگی بیش از 6 ریشتر و، در هر چند سال، یک زلزله مخرب بزرگتر از 7 ریشتر، در کشور، رخ میدهد. این مسأله نشان میدهد که توجه کردن به پایداری ساختمان، در برابر زلزله، یک ضرورت اصلی است .
اگرچه در سالهای اخیر بلند مرتبهسازی در کشور رونق فراوانی یافته است، اما اغلب، روش ساخت به صورت سنتی انجام پذیرفته و تنها با بزرگ کردن ابعاد یک ساختمان سنتی دو یا سه طبقه اقدام به ساخت بناهای بیست طبقه و یا بلندتر شده است. واضح است که، با تکیه بر روشهای سنتی، نمیتوان ساختمان بلندی که در برابر زلزلههای مخرب مقاوم باشد، ساخت. حتی اگر کلیه ضوابط آییننامه زلزله از نظر طراحی و محاسبات رعایت شده باشد، با اجرای سنتی و دخالت انسان در اجزای مقاوم کننده ساختمان همانند بتنریزیها و جوشکاریها هرگز نمیتوان به یک سازه مناسب دست پیدا کرد .
فناوریهای نو تلاش میکنند تا دخالت انسان را در حین ساختن به حداقل رسانده و با صنعتی کردن اجرا، یک ساختمان همگن و مطمئن بنا نمایند. یکی از روشهای مدرن و مناسب برای کشور ما روش سوپرفریم R.C است که در سالهای اخیر، به خصوص پس از وقوع زلزله مخرب کوبه در کشور ژاپن، ابداع شده و هم اکنون ساختمانهای بلند مسکونی زیادی را با آن روش به مورد اجرا میگذارند .
در این روش ضمن کاهش مقاطع باربر، با پیشساخته نمودن ستونها و همچنین کنترل حرکات ساختمان در حین زلزله و جذب انرژی به وسیله میراگرهای هیدرومکانیکی، یک ساختمان مطمئن از نظر رفتار در برابر نیروها و بسیار مناسب برای سکونت ساخته میشود. ساختمان فلزی یا بتن آرمه در کشور ژاپن ترجیح میدهند که ساختمانهای مسکونی را با اسکلت بتن آرمه بنا کنند .
اسکلت فلزی بیشتر برای اجرای ساختمانهای اداری و تجاری، ایستگاهها و غیره مورد استفاده قرار میگیرد. دلیل انتخاب اسکلت بتن آرمه، را برای ساختمانهای مسکونی، میتوان به شرح زیر بیان نمود: ? ساختمانهای بتن آرمه اغلب ارزانتر از ساختمانهای فلزی ساخته میشوند. ? ساختمانهای بتن آرمه در مقابل سوانح آتشسوزی و انفجار دوام بیشتری دارند .
? در ساختمانهای بتن آرمه، انتقال صوت بین طبقات (با توجه به اهمیت آن به خصوص در کاشانههای مسکونی) کمتر است. ? با توجه به هماهنگی مناسب بین اجزای جذب کننده نیروهای زلزله و اسکلت (با قراردادن دیوار برشی) رفتار ساختمان مناسبتر خواهد بود.
توصیههای طراحی و ساخت اغلب آییننامههای زلزله برای ساختن بناهای مقاوم در برابر زلزله توصیههایی را ارائه مینمایند. ابداع هرنوع فناوری باید این توصیهها را در برگیرد : ? پلان ساختمان به شکل ساده و متقارن در دو امتداد عمود بر هم و بدون پیشآمدگی و پسرفتگی زیاد باشد و از ایجاد تغییرات نامتقارن پلان در ارتفاع ساختمان نیز احتراز شود.
? عناصری که بارهای قائم را تحمل مینمایند در طبقات مختلف بر روی هم قرار داده شوند تا انتقال بار این عناصر به یکدیگر با واسطه عناصر افقی صورت نگیرد. ? عناصری که نیروهای افقی ناشی از زلزله را تحمل میکنند موکداً طوری طراحی شوند که انتقال نیروها به سمت شالوده به طور مستقیم انجام شود و عناصری که با هم کار میکنند در یک صفحه قائم قرار داشته باشند. ? برای کاهش نیروهای پیچشی ناشی از زلزله، مرکز جرم هر طبقه بر مرکز سختی آن طبقه منطبق و یا فاصله آنها در هریک از امتدادهای ساختمان از 5 درصد بعد ساختمان در آن امتداد کمتر باشد.
اسکلت فلزی بیشتر برای اجرای ساختمانهای اداری و تجاری، ایستگاهها و غیره مورد استفاده قرار میگیرد. دلیل انتخاب اسکلت بتن آرمه، را برای ساختمانهای مسکونی، میتوان به شرح زیر بیان نمود: ? ساختمانهای بتن آرمه اغلب ارزانتر از ساختمانهای فلزی ساخته میشوند. ? ساختمانهای بتن آرمه در مقابل سوانح آتشسوزی و انفجار دوام بیشتری دارند.
دسته بندی | معماری |
فرمت فایل | pptx |
حجم فایل | 2309 کیلو بایت |
تعداد صفحات فایل | 78 |
پاورپوینت حمام ها در 78اسلاید زیبا و قابل ویرایش با فرمت pptx
کلیات ارائه:
مقدمه
اصول فنی حمام ها
حمام گنجعلی خان کرمان
معماری حمام ها
حمام پهنه سمنان
حمام شیخ بهایی
مقدمه:
هر محله یا گذر شهر قدیم،در کنار دیگر بناهای عمومی،حتما حمام یا حمام هایی برای استفاده مردم داشته است؛و این حمام ها را معمولا افراد خیر می ساختند و وقف عموم می کردند.
اهمیت حمام های عمومی در شهر ها ناشی از لزوم رعایت نظافت در نظر مردم و در شرع اسلام بوده است.
حمام ها در گذشته فقط محل استحمام نبوده،بلکه:
.1مکانی برای گذراندن اوقات فراغت
.2گفتگو و تبادل نظر
.3رفع خستگی و حتی عبادت
.4گرد آمدن دوستان و حل و فصل مسائل زندگی
.5در حمام نه فقط تن ها،که جان ها تازه می شد.
،کرمان 1385
غرفه پیشه وران:
حمام گنجعلی خان،موزه مردم شناسی:
.1گنجعلی خان از سرداران سلحشور دربار صفویه بود که به سال 1005 هـ .ق به فرمان شاه عباس صفوی حاکم کرمان گردید.
.2حمام گنجعلی خان یکی از مهمترین بناهای مجموعه، حمامی است که در ضلع جنوب میدان و در میانه بازار بزرگ کرمان واقع است.
.3 معمار: استاد محمد سلطانی یزدی
.4طول حمام 65 متر – عرض 20 متر – مساحت 1280 متر مربع
.5کاربندی ها،کاشی کاری ها و آهک بری ها
پلان مجموعه:
- میدان بزرگ کرمان
- تفرجگاه عمومی
- گنجعلی بیک ملقب به گنجعلی خان
- این مجموعه از چهار طرف با بناهای اختصاصی محصور سده است.
- مدرسه،مسجد،بازار،حمام،آب انبار،ضرابخانه
- این بنا 100 مترطول و 50 متر عرض دارد.
با توجه به تقسیم طبقاتی عصر صفویه،رختکن حمام به 6 غرفه تقسیم شده؛که هر غرفه مخصوص یک طبقه از اجتماع،یعنی:
.1سادات
.2روحانیون
.3خان ها
.4اعیان
.5بازاری ها
.6رعایا
دسته بندی | معماری |
فرمت فایل | pptx |
حجم فایل | 1907 کیلو بایت |
تعداد صفحات فایل | 56 |
پاورپوینت جایگاه آب در معماری اسلامی در 56 اسلاید زیبا و قابل ویرایش با فرمت pptx
§آب جایگاهی ویژه در آیین و اعتقادات بسیاری از ادیان دارد:
•نخست آنکه آب پاک کننده است و آلودگیها و ناپاکیها را تطهیر میکند •دوم آنکه آب مایه اصلی حیات است و گرچه قدرت ویرانگری آن کمتر از هستی بخش بودنش نیست اما بدون آن حیات غیرممکن است.
آب در ادیان و مذاهب مختلف نقشی کلیدی دارد، تمامی ادیان بر این نکته که آب مایه حیات و منشا آبادی و آبادانی و مایه تطهیر و پاکی است متفق القولند.
آب در برخی ادیان بهعنوان خدا یا الهه آسمانی پذیرفته شده است. رودخانهها، باران، دریاچهها، برف، طوفانها، رگبارها و... اشکال مختلف آب هستند که در ادیان و فرهنگهای مختلف ستایش شدهاند.
دسته بندی | معماری |
فرمت فایل | pptx |
حجم فایل | 882 کیلو بایت |
تعداد صفحات فایل | 27 |
پاورپوینت جزئیات اتصال پله سنگی داخلی به همکف در 27اسلاید زیبا و قابل ویرایش با فرمت pptx
جزئیات اتصال پله سنگی داخلی به همکف
جزئیات پله سنگی داخلی
جزئیات اتصال بالائی پله سنگی داخلی
جزئیات اتصال پائینی پله سنگی داخلی
دسته بندی | معماری |
فرمت فایل | pptx |
حجم فایل | 1094 کیلو بایت |
تعداد صفحات فایل | 40 |
پاورپوینت بیوگرافی و آثار رم کولهاس (پروژه معماری معاصر) در 40 اسلاید زیبا و قابل ویرایش با فرمت pptx
بیوگرافی
رم کولهاس متولد سال ۱۹۴۴ رتردام هلند است. بین سالهای ۱۹۵۲ تا ۱۹۵۶ در اندونزی مقیم بود و سپس به عنوان خبرنگار و فیلم نامه نویس در آمستردام ساکن شد. پس از آن به لندن AAرفت و به تحصیل معماری درمدرسه پرداخت. در سال ۱۹۷۲ با کسب بورس تحصیلی عازم ایالات متحده شد و در آنجا اقامت گزید.
رم کولهاس و چاپ کتاب هذیان نیویورک
جاذبه شهر نیویورک وی را بر آن می دارد که درباره معماری این کلان شهر در تحقیقاتی را انجام دهد که در سال 1978 در کتابی با عنوان «هذیان نیویورک» به چاپ رساند و به زودی مشهور شد.او در این کتاب به جنبه های جذاب شهر نیویورک که تقریبا فاقد طراحی شهری و معماری با کیفیت است می پردازد و با این کتاب دلزدگی خود را از شهرهای به شدت طراحی شده و انعطاف ناپذیر هلند و خصوصا رتردام اعلام می کند.
OMAکولهاس بعدا به لندن برمی گرد جایی که او دفتر معماری خود را تحت عنوان بنا نهاد.
دفتری که با پشت کار او و همکارانش به عنوان مکانی مطرح گردید که فرهنگ معاصر و معماری معاصررا بسط می داد.او در خلال کار دفتر خود در سال 1995 کتاب کوچک،متوسط،بزرگ و کلان را نیز منتشر کرد و در سال 2000 شرکتی را نیز تحت عنوان خواهر زاده شرکت خود تاسیس کرد.که به عنوان مشاور با شرکت اصلی رابطه بین جامعه و ساخت محیط را بررسی کرد.
تعریف معماری از نظر رم کولهاس
معماری ترکیبی مخاطره آمیزی از توانایی و ناتوانی است که ظاهرا گرفتار«شکل دادن» به دنیا است.ذهن معماران برای فعال شدن،بستگی به تحریک دیگران-مشتریان،اشخاص یا موسسات-دارد.بنابراین،تصادف زیر بنای نهفته ی زندگی همه ی معماران است.آنها با سلسله ای از خواسته ها مواجه می شوند،با پارامترهایی که آن ها ایجاد نکرده اند در کشوهایی که آن ها به سختی با آن آشنا هستند و درباره ی موضوعاتی که معماران فقط به طور مبهم با آن آشنا هستند و منتظر روبرو شدن با مشکلاتی هستند که در مغز آن ها تثبیت نشده است و این برای معماران بسیار تعجب آور است.معماری در تعریف،یک سرگذشت پر هرج و مرج است.
تعریف معماری از نظر رم کولهاس
و همچنین می گوید: امروزه معماری تابع بازار و وابسته به آن است.بازار ایدئولوژی ها را عوض کرده و حتی ریشه کن می کند. معماری هویت خود را از دست داده و تبدیل به یک تندیس شده،محدود گشته و اهمیتی نسبت به سایر چیزها ندارد و تنها شاید بتواند به یک نماد شهری شود.
ویژگی آثار رم کولهاس
-شفافیت بصیری، استفاده از سطوح شیشه ای بزرگ، به کار گیری فرم های خالص که از ویژگی های کارهای اولیه وی می باشد.
-تضاد و عدم پیوستگی در آثار او که تنها بعد شکلی دارد ،در بعد تئوریک انسجام کاملی بین آثار او وجود دارد.(مثلا،طبقات را در یک ساختمان به صورت پدیده ای مستقل وتفاوت روی یکدیگر قرار داده است وپله به عنصری فرعی تبدیل شده است.)
-عامل حرکتی،که از مشخصه های اصلی کار اوست و در اکثر کارهای وی بخشی از ایده های اصلی پروژه را به خود اختصاص می دهد.او به دنبال ناتمام،حرکت،درک جزیی و ناپیوسته و زیبایی شناسی نابهنگام است.
مثل:درپروژه شهر لیل فضای سکون شهری مانند میدان وجود ندارد.یا در کتابخانه دانشگاه ژوسیو شیبرابهایی طبقات را بهم وصل می کند.
ویژگی آثار رم کولهاس در یک نگاه
با توجه به ویژگی هایی که گفته شد رم کولهاس در کل به دنبال طراحی لایه ای است که ضمن مستقل دانست هر لایه(قسمت یا طبقه) در ظاهر،در اجرا و واقعیت طرح،ارتباط و پیوستگی وجود دارد اما وسیله های ارتباطی به عنوان عناصر فرعی ولی با خاصیت حرکت در نظر گرفته شده است.
آثار رم کولهاس
(Seoul National University Museum) موزه ملی دانشگاه سئول-
موزه ملی دانشگاه سئول که فرایند آن تلفیقی از فضای
باز و مجموعه فرهنگی و به کار گرفتن ارتباط بین
آنهاست این ارتباط زنجیر وار به معنای عملکرد ،پیش از
شکل شناسی پروژه است .
توده معلق احداث شده تکه ای مدوله شده است ، با
دوران مسیر و توپوگرافی سایت .این پیش آمدگی ساختمان باپوسته فولادی روی یک تکیه گاه استوانه ای بتنی قرار گرفته است..
دسته بندی | عمران |
فرمت فایل | pptx |
حجم فایل | 2942 کیلو بایت |
تعداد صفحات فایل | 47 |
پاورپوینت پروژه ساختمانهای اسکلت بتنی در 47اسلاید زیبا و قابل ویرایش با فرمت pptx
گام نخست:
تخریب
مرحله دوم :آواربرداری و گودبرداری
تسطیح سطوح زیرین و کنارهای دیوار فونداسیون
بتن مگر
انجام دیوارچینی
داخل فونذاسیون
دسته بندی | معماری |
فرمت فایل | pptx |
حجم فایل | 1622 کیلو بایت |
تعداد صفحات فایل | 21 |
پاورپوینت طراحی معماری 1(بررسی یک نمونه بنای تاریخی) در 45 اسلاید زیبا و قابل ویرایش با فرمت pptx
دسته بندی | گزارش کارآموزی و کارورزی |
فرمت فایل | pptx |
حجم فایل | 73 کیلو بایت |
تعداد صفحات فایل | 35 |
پاور کاربینی مددکاری اجتماعی – کودک
دسته بندی | علوم انسانی |
فرمت فایل | doc |
حجم فایل | 315 کیلو بایت |
تعداد صفحات فایل | 92 |
پژوهش بررسی تاثیر فعالیت های فوق برنامه بر موفقیت تحصیلی دانشجویان دختر دانشکده ادبیات و علوم انسانی در 92 صفحه ورد قابل ویرایش
فهرست مطالب
عنوان فصل اول : کلیات صفحه
1-1 مقدمه------------------------------------------------------------
2-1 بیان مسئله ----------------------------------------------------------
3-1 ضرورت و اهمیت تحقیق -----------------------------------------------
4-1 اهداف تحقیق --------------------------------------------------------
5-1 تعریف مفاهیم و اصطلاحات --------------------------------------------
1-5-1 اوقات فراغت ------------------------------------------------------
1-5-2 اوقات فراغت در لغت -----------------------------------------------
1-5-3 اوقات در لغت -----------------------------------------------------
1-5-4 فراغت در لغت -----------------------------------------------------
1-5-5 موفقیت در لغت ---------------------------------------------------
1-5-6 موفقیت تحصیلی ---------------------------------------------------
فصل دوم پیشینه تحقیق
1-2 پژوهش های انجام شده در داخل کشور --------------------------------
1-1-2چگونگی اوقات فراغت دانشجویان دانشگاه اصفهان با تاکید برفعالیتهای ورزشی --
2-1-2 نحوه گذران اوقات فراغت دانشجویان دانشگاه کشوربا تاکید بر فعالیتهای ورزشی- 3-1-2 بررسی مشکلات گذران اوقات فراغت دانشجویان دانشگاه شهید چمران ---------------------------------------
4-1-2اوقات فراغت و شکل گیری شخصیت فرهنگی در دبیرستان تهران ------------
5-1-2بررسی میزان علاقه مندی و تعیین اولویت های مورد علاقه دانشجویان دانشگاه های علوم پزشکی
6-1-2بررسی نحوه گذران اوقات فراغت دانشجویان پسر دانشگاه آزاد اسلامی --
7-1-2بررسی اوقات فراغت شهروندان شهر مشهد -------------------------------
جنسیت و اوقات فراغت در عرصه های زندگی شهری ----------------------------
2-2پژوهش های انجام در خارج از کشور --------------------------------------
1- 2-2فراغت در شهر ---------------------------------------------------
2- 2-2اوقات فراغت جوانان --------------------------------------------
3- 2-2تئوری فراغت -------------------------------------------------
فصل سوم : چهار چوب نظری
1-3بررسی آراء و اندیشه های صاحب نظران--------------------------------
1-1-3نظریات رایزرمن -------------------------------------------------
2-1-3نظریات رایت میلز -----------------------------------------------
3-1-3نظریات فلوئید هاوس---------------------------------------------
4-1-3نظریات اسپنسر--------------------------------------------------
1-2-3تئوری رفتار واتسن ----------------------------------------------
2-2-3تئوری انگیزه جورج هومز------------------------------------------
3-2-3تئوری طبقات گرازیا ---------------------------------------------
4-2-3تئوری مربوط به رابطه فراغت بازی ----------------------------------
3-3فرضیات تحقیق ---------------------------------------------------
4-3مدل تحلیلی تحقیق ------------------------------------------------
فصل چهارم : مبانی روش تحقیق
1-4روش تحقیق ------------------------------------------------------
2-4جامعه آماری ------------------------------------------------------
3-4واحد تحلیل ------------------------------------------------------
4-4شیوه ی نمونه گیری -----------------------------------------------
5-4حجم نمونه -------------------------------------------------------
6-4تعریف عملیاتی تحقیق ----------------------------------------------
فصل پنجم : یافته های تحقیق
فهرست جداول --------------------------------------------------------
1-5تحلیل های تک متغیره ---------------------------------------------
1-1-5 دوره تحصیلی --------------------------------------------------
2-1-5 معدل کل------------------------------------------------------
3-1-5 وضعیت تاهل --------------------------------------------------
4-1-5 رشته تحصیلی -------------------------------------------------
5-1-5 شغل پدر ------------------------------------------------------
6-1-5 میزان تحصیلات پدر --------------------------------------------
7-1-5 درآمد ماهیانه خانوار---------------------------------------------
8-1-5 آیا در طول سال تحصیلی به فعالیت ورزشی می پردازید؟----------------
9-1-5 نوع فعالیت ورزشی شما چیست؟ ----------------------------------
10-1-5 انگیزه شما از انجام فعالیت ورزشی چیست ؟ -----------------------
11-1-5 میزان رضایت شما از انجام فعالیت ورزشی چیست ؟ -----------------
12-1-5 آیا در کلاس های فرهنگی ورزشی شرکت می کنید؟-----------------
13-1-5 در چه کلاسهای فرهنگی و آموزشی شرکت می کنید ؟ --------------
14-1-5 انگیزه شما از انجام این فعالیت چیست ؟ --------------------------
15-1-5 میزان رضایت شما از انجام این فعالیت چیست ؟ --------------------
16-1-5 آیا به فعالیت مذهبی هم می پردازید؟ -----------------------------
17-1-5 نوع فعالیت مذهبی شما چیست ؟ --------------------------------
18-1-5 انگیزه شما از انجام این فعالیت چیست؟ ---------------------------
19-1-5 میزان رضایت شما از انجام این فعالیت چیست؟ ---------------------
20-1-5 آیا در انجمن ها و تشکل های مذهبی شرکت می کنید؟ --------------
21-1-5 نوع انجمنی که در آن فعالیت می کنید چیست ؟ -------------------
22-1-5 انگیزه شما از انجام این فعالیت چیست؟ ---------------------------
23-1-5 میزان رضایت شما از انجام این فعالیت چیست ؟ --------------------
24-1-5 در اوقات فراغت به چه تفریحاتی می پردازید؟ ----------------------
2-5تحلیل های دو متغیره ----------------------------------------------
1- 2-5رابطه بین دوره ی تحصیلی با میزان شرکت در فعالیت های فوق برنامه ---
2- 2-5رابطه وضعیت تاهل با میزان شرکت در فعالیت های فوق برنامه ----------
3- 2-5رابطه بین نوع فعالیت های فوق برنامه با موفقیت تحصیلی --------------
4- 2-5رابطه پایگاه اجتماعی با میزان شرکت در فعالیت های فوق برنامه --------
5- 2-5رابطه بین انگیزه شرکت در فعالیت های فوق برنامه با میزان شرکت در
این فعالیتها ----------------------------------------------------------
6- 2-5رابطه بین میزان رضایت از شرکت در فعالیت های فوق برنامه با میزان شرکت در این فعالیت ها
7- 2-5رابطه بین میزان رضایت از شرکت در برنامه های فوق برنامه با موفقیت
در تحصیل -----------------------------------------------------------
فصل ششم : نتیجه گیری
1-6 نتیجه گیری -----------------------------------------------------
2-6فهرست منابع و ماخذ -----------------------------------------------
3-6ضمائم -----------------------------------------------------------
-1مقدمه
یکی از عرصههایی که زندگی روزمره را بازنمایی میکند و قدرت و مقاومت را در زندگی انسانها به نمایش میگذارد عرصهی فراغت است.
فراغت عرصهای است که اختیار و آزادی انسانها در آن عرصه بیشتر قابل اعمال است. در نتیجه برخلاف کار که انضباط بیشتری را ایجاب میکند، فضای مناسبی برای مقاومت در برابر رویههای فرهنگی جا افتاده و برای پدید آوردن روالها و کردارهای جدید است. از این روست که گفتهاند فراغت میتواند فرهنگ ایجاد کند و هویت افراد را اشکار سازد.
برخی از پژوهشگران بر این باورند که پدیده فراغت در سرتاسر تاریخ زندگی بشر وجود داشته و خاص زمان مشخصی نیست . اما برخی دیگر فراغت را پدیدهای میدانند که با تمدن صنعتی پیود دارد و معتقدند که دارای دو ویژگی و شرایط خاص است که عبارتند از: 1ـ تحت تأثیر مراسم اجباری و الزامات فرهنگی و اجتماعی نیست، بلکه با اراده و اختیار فرد سپری میشود. (براون ،1996 صفحه92)
2ـ از سایر فعالیت های ضروری زندگی روزمره نظیر خوردن متفاوت است. (دومازیه،1372،صفحه56)
چنانچه این دو شرط ملاک باشد، اوقاعت فراغت در جواع بیش پیش صنعتی وجود نداشته زیرا افراد در گذراندن فراغت خود نظیر تفریحات و سرگرمی نوعی تابع الزامات فرهنگی اجتماعی بوده اند.(فکوهی، ناصر 1382). واقعیت آن است که امروزه وجود و اهمیت بخشی به آن هم نتیجهی رشد صنعت و هم نتیجهی جامعهی مصرفی بوده است فعالیت های اوقات فراغت امروزه از چنان اهمیتی برخوردار است که حتی از آن به مثابه آینه فرهنگ جامعه یاد میکنند. به این معنی که چگونگی گذران اوقات فراغت افراد یک جامعه تا حد زیادی معرف ویژگیهای فرهنگ آن جامعه است و ازاین نظرگاه، کوشش برای شناسایی چگونگیگذران اوقات فراغت در یک جامعه یا یک گروه اجتماعی حائز اهمیت ویژهای است. (چگونگی پرداختن به فعالیتهای فراغت در بین جوانان و نوجوانان ،شریفیان، مسعود، صفحه 5)
2-1 بیان مسأله
اوقات فراغت بخشی از ساعات زندگی روزمره ی انسانهاست که فارغ از کار و تعهدات شغلی به آن می پردازند. همچنین به زمانهایی اطلاق می شود که افراد کار ضروری برای انجام ندارند و معمولا در این مواقع جهت تفریح و سرگرمی و رفع خستگی تمایل به انجام فعالیت های فرحبخش و نشاط آور دارند. در تحقیق حاضر اوقات فراغت در محدوده ی جوانان مطرح می شود. چرا که نزدیک به 2 میلیون نفر از جوانان آینده ساز کشور را قشر دانشجو تشکیل می دهند. و این دانشجویان در فردایی نه چندان دور به عنوان مدیر، پزشک ، معلم و ... به کار و فعالیت می پردازند. پس طبیعیست که نحوه گذراندن اوقات فراغت این قشر نسبت به دیگر افراد جامعه حساسیت و اهمیتی مضاعف پیدا کند. به طور کلی می توان گفت که در عین حال که کار کرد اوقات فراغت در وجوه رفع خستگی و تفریح و سرگرمی اموری غیر قابل انکار هستند، عنایت به کارکرد دیگر آن که باعث پیشرفت تحصیلی نیز شود حائز اهمیت ویژه ای است. البته باید در نظر داشت که این کارکرد مورد انتظار اوقات فراغت است و چه بسا که گذران اوقات فراغت به گونه ای باشد که خلاف چنین انتظاری رخ نماید.
سوال های اساسی که در این پژوهش مطرح می شود بدین قرارند:
1- انواع فعالیت های فوق برنامه ی دانشجویان در طول سال تحصیلی چیست؟
2- نوع فعالیت ها چه تأثیری بر موفقیت تحصیلی دانشجویان دارد؟
3- انگیزه ی دانشجو ازانجام فعالیت های فوق برنامه چیست؟
4- میزان رضایت دانشجویان از این فعالیت ها به چه میزان است؟
5- پایگاه اجتماعی دانشجویان چه تأثیری بر میزان و نوع این فعالیت ها دارد؟
3-1 اهمیت و ضرورت تحقیق
از آنجا که مقولهی فوق برنامه یک پدیدهی دوسویه است از یک طرف در نظر عدهای معمولاً زمانیکه به فعالیتهای فوق برنامه اختصاص داده میشود در برنامهی جوانان سهم عمدهای دارد و همچنین بازتابهای متفاوتی دارد. فعالیتهای فوق برنامه اعم ازآ موزشی و غیرآموزشی در برنامهی جوانان قرار میگیرد. بحث بر سرتأثیر این فعالیتها بر موفقیت تحصیلی است. یعنی اینکه چگونه این فعالیتها میتوانند منجر به موفقیت یا عدم موفقیت در تحصیل شوند. با توجه به اینکه رویکرد آموزش سنتی معمولاً به گونهای بود که فعالیتهای فوق برنامهها محدود و اصولاً زمانی بر آن قائل نمیشود و در سالهای اخیر توجه به این فعالیتها در برنامههای آموزشی بیشتر شده است، بررسی اصولی این فعالیتها و تأثیر آنها بر تحصیل راهگشا مینماید. عدهای معتقدند زمانیکه معمولاً به این کلاس ها اختصاص داده میشود. گاهاً سبب کمکاری در برنامههای آموزشی اصلی میشود و بنابراین به این فعالیتها به صورت معمولاً مکمل مینگرد بلکه حتی دلایلی هستند که در جای خود قابل بحث است و با ذکر این دلایل معتقد به تأثیر این فعالیتها بر عملکرد تحصیلی جوانان هستند. با توجه به ا ین جریان دو سویه سعی شده است تا در این پژوهش با تعبیراتی فعالیتها و نشان دادن آن با عملکرد تحصیلی به تأثیر آن بر موفقیت یاعدم موفقیت در تحصیل پیببریم.
4-1 اهداف تحقیق
در این پژوهش هدف اصلی:
تأثیر فعالیتهای فوق برنامه بر موفقیتهای تحصیلی دانشجویان است.
1-4-1 اهداف فرعی
1ـ بررسی انگیزهها و علل شرکت یا عدم شرکت دانشجویان در فعالیتهای فوق برنامه
2ـ تعیین میزان رضایت دانشجو از فعالیتهای فوق برنامه
3ـ تعیین نوع فعالیتهای فوق برنامه انجام شده در طول سال تحصیلی
4- توصیف ارتباط بین جنسیت، وضع تأهل، دورهی تحصیلی، سکونت، پایگاه اجتماعی، رضایت فردو انگیزه وی با فعالیتهای فوق برنامه
5-1 تعریف مفاهیم و اصطلاحات
تعریف اسمی
1-5-1 اوقاعت فراغت
اوقات فراغت را میتوان مهمترین و دلپذیرترین اوقات آحاد بشر دانست. این اوقات مستعد است که برای مومنان لحظههای نیایش با معبود، برای عالمان دقایق تعمق و تفکر و برای هنرمندان زمان ساختن ابداع باشد و در عین حال برای عدهای نیز این اوقات به جای فراغت ملالآورترین لحظههاست.
(شریفیان، محمود،چگونگی پرداختن به فعالیتهای فراغت بین نوجوانان وجوانان،ص5)
2-5-1 اوقات فراغت در لغت
واژهی اوقات فراغت خود از دو کلمهی اوقات و فراغت ترکیب شده است و ضروریست که قبل از بیان تعریف مفهوم آن به معنای لغوی این دو کلمه اشارهای داشته باشیم.
اوقات در لغت: اوقات را در لغت به معنی جمع کلمهی وقت، هنگامها، روزهگارها، ساعات و ازمنه. (مین، محمد، فرهنگ فارسی، ج 1، ص 404)
و در فرهنگ عمید اوقات به معنی: جمع وقت، هنگامها، گاهها و زمانها آورده شده است. (3) (عمید، حسن، فرهنگ فارسی عمید، ص 173)
دکتر محمد معین معانی بیشتر و دقیقتری برای وقت بیان نمود است که عبارتند از تعدادی از زمان که برای امری فرض شد.
ـ مقداری از زمان که برای امری فرض شد.
ـ هنگام
ـ عهد، عصر
ـ فصل
ـ موقع، مقام (معین، محمد فرهنگ فارسی، ج 4، ص 50ـ44)
در میان معانی که برای وقت بیان شده است زمان بیشترین کاربرد و نزدیکترین مفهوم را به وقت دارد (نشان میدهد). در زمان پدیدهایست که همهی موجودات عالم هستی متأثر و نیازمند به آن هستند از خلقت و آفرینش آنها گرفته تا مرگ و نیستی.
3-5-1 فراغت در لغت
فراغت در لغت به معنی آسودگی و آسایش است و معمولاً در مقابل اشتغالات و درگیریهای روزمره که نوعاً موجب خستگی میشود به کار میرود. (شریفیان، معسود چگونگی پرداختن فعالیتهای فراغت بین نوجوان و جوانان، ص 3)
در تعریف دیگری آمده است که:
فراغ در لغت به معنی آسودگی و آسایش، آسوده شدن از کار و آزد بودن از کار روزانه معنی میشود(صافی،قاسم،تحقیقی درزمینه کاربردزمان فراغت دانشجویان دانشگاه تهران،صفحه5).
در فرهنگ معین در مقابلهی کلمهی فراغت این معانی آمده است:
فراغ: 1ـ پرداختن از فراغ 2ـ آسایش، استراحت، آسودگی، آرامش 3ـ بیاعتنایی وارستگی 4ـ فرصت و مجال (معین محمد، فرهنگ فارسی، جلد 2، صفحه 2504).
4-5-1 موفقیت در لغت:
فرهنگ عمید موفقیت را اینگونه تعریف کرده، پیروزی، کامروایی، کامیابی، به خواستههای خود رسیدن، سبقت گرفتن از افراد هم سطح (عمید، حسن فرهنگ فارسی عمید،جلد2 )
موفقیت تحصیلی: هنگامی که محصلین از هم ردیفان خود سبقت بگیرند تا به وضعیت بهتری دست یابند، به موفقیت تحصیلی رسیدهاند.(اوقات فراغت و شکل گیری شخصیت فرهنگی در دبیرستان های تهران، ناصر فکوری- انصاری مهابادی، فرشته ، 1376)
1-2 پژوهشهای انجام شده در داخل کشور
1- 1-2 چگونگی اوقات فراغت دانشجویان دانشگاه اصفهان با تأکید بر فعالیتهای ورزشی، مولف:مهدی صباغ لنگروی،1381.
هدف از این پژوهش تعیین میزان اوقات فراغت دانشجویان و فعالیتهای جاری و همچنین فعالیتهای مورد علاقه آنان در اوقات فراغت و به علاوه نگرش دانشجویان نسبت به فعالیتهای ورزشی ذکر شده است.
جامعهی آماری این پژوهش دانشجویان پسر دوره کارشناسی دانشگاه اصفهان در نیمسال دوم تحصیلی 77-1376 هستند. ابزار اندازهگیری این پژوهش، پرسشنامهی غیراستانداردی بوده و برای تجزیه و تحلیل جمع آوری شده از آمار توصیفی و استنباطی استفاده گردیده است.
نتایج بدست آمده نشان میدهد که 26 درصد دانشجویان 3 تا 4 ساعت در روز اوقات فراغت دارند و در میان فعالیتهای فراغتی جاری، فعالیتهای ورزشی در اولویت نخست قرار دارد و حتی در صورت فراهم بودن انواع امکانات فراغتی نیز این یافته صدق نموده و دانشجویان علاقهمند به ورزش کردن هستند. 45 درصد دانشجویان از نحوهی گذران اوقات فراغت خود راضی نیستند و 38 درصد دانشجویان کمی راضی، 16 درصد راضی و 1 درصد کاملاً راضی هستند. 78 درصد دانشجویان در طول شبانهروز 10 دقیقه ورزش میکنند. 73 درصد دانشجویان بدون مربی و 27 درصد با مربی به ورزش میپردازند. 55 درصد ورزش را وسیلهای عالی و 34 درصد نیز وسیلهای خوب جهت سپری کردن اوقات فراغت اعلام کردهاند و کسب نشاط و لذت در میان عواملی که ورزش کردن به دنبال خواهد داشت در اولویت قرار دارد.
2-1-2 نحوهی گذران اوقات فراغت دانشجویان دانشگاه کشور با تأکید بر فعالیتهای ورزشی، مولف فریدون تندنویس 1376.
هدف از این پژوهش تعیین میزان اوقات فراغت دانشجویان دختر و پسر دانشگاههای ایران در طول ترم تحصیلی و تعطیلات تابستانی و نوع فعالیتهای فراغتی جاری و مورد علاقهی آنان و همچنین موقع و محل گذراندن اوقات فراغت و نقش فعالیتهای ورزشی در این اوقات است. جامعهی آماری این پژوهش 6 درصد از دانشجویان دختر و پسر دورهی کارشناسی 37 دانشگاه تحت پوشش وزارت فرهنگ و آموزش عالی (به تعداد 10485 از 25 استان کشور به طور تصادفی انتخاب و پرسشنامه میان آنان توزیع گشت.
یافتههای این تحقیق نشان گر آن است که میزان اوقات فراغت دانشجویان در طول نیمسال تحصیلی تا 4 ساعت و در تابستانها 3 ت 8 ساعت است. زمان فراغت بعد از ظهرها و شبها و محل گذراندن آن، خوابگاه، منزل و دانشگاه ذکر شده است. تلویزیون، مطالعه و همصحبتی و ورزش چهار فعالیت جاری و ورزش، مطالعه و کامپیوتر از فعالیتهای فراغتی مورد علاقه و جایگاه ورزش در فعالیتهای فراغتی پسران در مرتبه سوم و برای دختران در مرتبه نهم بوده است. 50/15 درصد پسرن و 318 درصد دختران ورزش نمیکنند. رشتههای ورزشی دختران به ترتیب پیادهروی، نرمش، دویدن، بدنسازی و تنیس روی میز، والیبال است. و برای پسران به ترتیب فوتبال، نرمش، دویدن، بدنسازی و تنیس روی میز است.
رشتههای ورزشی والیبال، و تنیس روی میز در تمامی دانشگاههای مورد مطالعه به شکل فعال وجود دارد. ولی فوتبال 9/96 درصد، بسکتبال 9/93 درصد و شنا 8/81 درصد از دانشگاههای مورد مطالعه وجود دارد.
3-1-2 بررسی مشکلات گذران اوقات فراغت دانشجویان دانشگاه شهید چمران پاک سرشت، محمد جعفر ـ الهام پورحسین، زمستان 1384.
هدف این مقاله بررسی و ارائه مشکلات اوقات فراغت از دید دانشجویان این دانشگاه است. جامعهی آماری این پژوهش را کلیهی دانشجویان این دانشگاه که 700 نفر دانشجوی پسر و دختر که به طور تصادفی انتخاب شدهاند.
تحلیل عاملی مشکلات دانشجویان را میتوان در چهار عامل (مقوله) دستهبندی بود.
1) عامل فرهنگی، اجتماعی 2) عامل روانی و انگیزشی 3) عامل خانوادگی 4) عامل اقتصادی
این عامل ها به ترتیب 8/27 درصد، 16 درصد، 86 درصد و 76/6 درصد و مجموعاً 54 درصد واریانس مشکلا فراغت را تبیین نمودند.
به موجب یافتههای این پژوهش مسایل فرهنگی و اجتماعی در صدر مسایل اوقات فراغت دانشجویان دانشگاه شهید چمران قرار دارد. کمبود امکانات عدم ارائه برنامههای مطلوب از جانب دانشگاه و محدودیتهای فرهنگی ـ سیاسی به عنوان مشکلات اجتماعی و فرنگی ارزیابی شدهاند. بر مبنای عاملهای 2 تا 4 زندگی در خوابگاه ـ مسئولیتهای خانوادگی و مخصوصاً فقر مالی و گرانی در زمرهی مشکلات و موانع اوقات فراغت دانشجویان دانشگاه شهید چمران به شمار آمدهاند.
4-1-2 اوقات فراغت و شکلگیری و شخصیت فرهنگی در دبیرستان تهران ناصر فکوهی، انصاری مهابادی فرشته (1386)
هدف این تحقیق نقش و تأثیر گذران اوقات فراغ بر شکلگیری شخصیت افراد و نیز ایجاد و پیدایش گونههی شخصیتی متأثر از چنین فرآیندی مورد مطالعه دو گروه از دختران و پسران دبیرستانی شهر تهران بودند. اعضای گروه الف از بعد اقتصادی و فرهنگی و سلسله مراتب طبقتی در زمرهی طبقه بالا و افراد گروه ب در طبقه پایین تعریف شدهاند. نتایج پژوهش نشان میدهد که این رویکردها و نیز پایگاه اقتصادی وفرهنگی چنین خانواده هایی درنوع گذراندن اوقات فراغت هردواثر گذاشته به طوری که دختران گروه الف از تنوع فراغتی بیشتری برخوردار بوده و علاوه بر گذراندن فراغت در خانه در خارج از خانه نیز فعالیت دارند. و برعکس گروه ب بسیار کم تنوع و محدود بوده و تا حدزیادی در فعالیتهای داخل خانه متمرکز است. نتایج اوقات فراغت در گروه اول فرصت تفریح و سرگرمی بیشتری را برای آنان فراهم کرده و موجب شده است خصایص و رفتارهای شخصیتی خاصی چون برونگرایی، اجتماعی بودن، فعال و خلاق بودن در آنها شکل بگیرد. عوامل یاد شده و شرایط سخت زندگی دختران گروه ب را مجبور به انجام کارهای سنگین در خانه کرده و بنابراین فرصت تصریح و سرگرمی را از آنها گرفته و سبب بروز درونگرایی ،انزواطلبی، و خجالت و کمرویی در آنها گردیده است.
5-1-2بررسی میزان علاقهمندی و تعیین اولویتهای مورد علاقه دانشجویان دانشگاههای علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی در خصوص فعالیتهای فوق برنامه، شورای عالی انقلاب فرهنگی (شورای اسلامی شدن مراکز آموزشی 1379)
هدف کلی این پژوهش تعیین میزان علاقهمندی و اولویتهای مورد علاقه دانشجویان دانشگاههایی علوم پزشکی کشور در خصوص فعالیتهای فوق برنامه میباشد. جامعهی آماری این تحقیق کلیه دانشجویان سال تحصیلی 79-78 میباشد. واحد نمونهگیری فرد است.
در این پژوهش میزان علاقهمندی دانشجویان به فعالیتهای مختلف فوق برنامه سنجیده شده و رابطه آن با متغیرهای مستقل تحقیق مورد آزمون قرار گرفته است. در بخش اول طرح، میزان علاقهمندی به فعالیتهای ورزشی دانشجویان بررسی شده در بخشهای بعدی میزان علاقهمندی به شرکت در اردوها، فعالیتهای هنری، فعالیتهای قرآنی، مطالعه کتابهای غیردرسی، فعالیت مذهبی و عضویت در تشکلهای اسلامی دانشجویی مورد بررسی قرار گرفته است.
براساس نتایج تحقیق در خصوص فعالیتها و رشتههای ورزشی پاسخگویان به ترتیب به ورزشهای شنا، فوتبال بدنسازی، والیبال، تنس، بسکتبال، شطرنج و کشتی را فعالیت ورزشی مورد علاقه خود انتخاب نمودهاند.
در حوزهی هنر: به ترتیب رشتههای موسیقی، تئاتر، خوشنویسی و شعر و صنایع دستی را به عنوان فعالیتهای هنری مورد علاقه خود دانستند.
در عرصهی فعالیتهای قرآنی به ترتیب قرائت قرآن ـ تفسیر ـ تواشیح ـ حفظ و تجوید تراجیح دادهاند.
در خصوص مشارکت در تشکلهای فرهنگ به ترتیب کانون فرهنگی ـ انجمن اسلامی بسیج ـ نهاد نمایندگی و جهاد دانشگاهی را ترجیح دادهاند.
6-1-2 بررسی نحوهی گذران اوقات فراغت دانشجویان پسر دانشگاههای آزاد اسلامی جنوب خراسان با تأکید بر جنبه تربیت بدنی، مولف: علیاصغر محمدی 1381.
مطابق با نتایج این پایاننامه 8711 درصد از جامعهی آماری دارای اوقات فراغت هستن و 11 و 10 درصد در این زمینه پاسخ منفی دادهاند. در این میان 31/35 درصد بیش از 3 ساعت و 1/12 درصد کمتر از 1 ساعت اوقات فراغت داشتهاند و زمان فراغت 18/52 درصد شبها و 18/27 درصد بعد ازظهرها و 19/4 درصد صبحها بوده است. 27/40 درصد روز ویژهی را جهت گذراندن اوقات فراغت در نظر نگرفته و 41/23 درصد نیز یک روز در هفته را در نظر گرفتهاند. گذران اوقات فراغت با دوستان 2/49 درصد را شامل شده و 15/30 درصد با افراد خانواده و 66/16 درصد به تنها یی اوقات فراغت خود را میگذرانند 33/58 درصد بر این باورند که ورزش تأثیر مثبت بر فعالیتهای آموزشی داشته و 93/7 درصد نیز این تأثیر را منفی ذکر کردهاند.
2-1-3 نظریات فلوئید هاوس
فلوئید هاوس در کتاب "سلسله نظریههای اجتماعی" ریشه تفریح در زمان قدیم را مذهب بیان میکند و اضافه میکند که استیلای مسیحیت بر جهان، پرداختن به تفریح نوعی معصیت تلقی می شده است. ( کینگ ساموئل ، جامعه شناسی ، ترجمه مشفق همدانی ، صفحه 7)
از طرفداران دیگر این نظریه میتوان "دورکیم" و "جین هاریس" را نام برد. "ارنست گروسگ آلمانی و "ژیلبرت موری" انگلسی هم ارتباط بین مذهب و تفریح را مطرح ساختهاند. در مجموع این نظریه حاکی از این است که تفریح به صور مختلف از مذهب سرچشمه گرفته و نوعی رفتار اجتماعی است که در ایجاد وحدت میان اعضای یک گروه یا قبیله نقش بزرگی را ایفا میکند.
دومین نظریه راجع به فراغت، فرضیه غریزی "بازی و تفریح" است. از طرفداران این نظریه میتوان "جیمس بالدوین" "ویلیام مک دوگال" و "کارل گروس" را نام برد. کارلگروس در کتاب "بازی و مرد" معتقد است که بازی انسان مانند بازی حیوانات از یک نیاز فطری سرچشمه میگیرد و وظیفه اصلی بازی در سنین کودکی آماده سازی طفل بزرگسالی است ولیام مک دوگال میگوید که میل به بازی تا حدودی از غریزه جنگجویی سرچشمه میگیرد و بالاخره گروس معتقد است که کشش انسان برای بازی و تفریح بیشتر ناشی از طرز زندگی اوست که مبنای غریزی دارد. به نظر او ییکنواختی زندگی و نودن نشاط در دنیای کنونی باعث اختناق میشود که نتیجه آن ایجاد کشش و عشق به تفریح است.
سومین نظریه، فرضیه مبنی بر "استراحت و کسب لذت" است. "اسپنسر" در این خصوص، علت گرایش انسان به تفریح را رهاشدن نظریه، فرضیه مبنی بر "استراحت و کسب لذت" است. "اسپنسر" در این خصوص، علت گرایش انسان به تفریح رها شدن وی از نیروهای اضافی میداند و "موریس لاراروس" روانشناس آلمانی، عامل تفریح را نیاز بشر به استراحت و جبران خستگی بیان مکند. "توماس" میل رهایی از یکنواختی و به دست آوردن تجربیات را عامل پیدایش تفریح و بازی میشمارد. "پاتریک" روانشناس آمریکایی، پیدایش تفریح و فراغت را رهایی انسان از فعالیت مداوم و تلاش خستهکننده ی که نتیجه آن خستگی جسمی و روحی شدید افراد جامعه است می داند. "گیمیال یانگ" در کتاب جامعهشناسی خود، خاطرنشان میسازد که این سرگرمیها به اعضای جامعه اجازه میدهد تا برای مدت زمانی از قیودات و تعهدات اجتماعی خود رها شوند. "سامتر" و "کلر" نیز بازی را ناشی از طلب لذت و خوشنودی افراد میدانند.(زاهدی ، اصل، جامعه شناسی فراغت ، جزوه درسی، دفتر همکاری، حوزه و دانشگاه ، صفحه 10)
پیروان فروید نیز تا حدودی این نظریه را قبول کرده و میگوین که در تفریحات و سرگرمیها، عامل "وانمود کردن" نقش بزرگی ایفا میکند و بالاخره طرفداران "آلفردآدلر" نیز بازی را وسیلهای جهت جبران نواقص جسمی و روحی تلقی میکنند. افرادی مثل "روس" در مورد پیدایش تفریح و بازی نظر بینابین دارند یعنی ضمن قبول نظریه مربوط به غریزی بودن تفریح، فرضیه استراحت و رهایی از مسئوولیتها و کسب لذت را نیز قبول دارند (ولو اینکه کشش انسان به استراحت خود میتواند درونی و غیرارادی باشد) به طوری که در کتاب خود به نام "آداب و رسوم" هدف جنبشها و مراسم اقوام بدوی را در جهت رهایی یافتن از سنن و رسوم متداول و رسیدن به استراحت میداند. (شریفیان مسعود، چگونگی پرداختن به فعالیتهای فراغت بین جوانان و نوجوانان، ص 21)
چهارچوب تئوریک
3-1-3تئوری های رفتار Behaviour teories
1ـ برخی از صاحبنظران به خصوص روانشناسان سعی دارند به کمک تئوریهای مختلف رفتار انسان را تبیین کنند. مکتب رفتارگرایی بررسی رفتار را موضوع علم روانشناسی قرار داد.
واستن بنیانگذار این مکتب معتقد بود با ایجاد شرایط خاص میتوان رفتار معین را در افراد پیشبینی کرد. براساس همین اصل معتقد بود که محیط عامل و موثر در رفتار افراد است. به نظر او از راه تربیت و ایجاد عادت میتوان تمام خصوصیات را در افراد به وجود آورد. (شریعتمداری، علی، روانشناسی تربیتی)
یکی از نظریهپردازان مکتب رفتار به نام لوین (Lawin) با طرح تئوری میدان قصد بستن رفتار انسان را دارد. او واژه فیلد را از فیزیک برگزیده است و همانند آن رفتار انسانی را تابع عوامل مختلف و به هم پیوسته دانسته است و به آن نام نیروهای پهنه یا نیروهای میدان داده است. او این عوامل را به دو گروه تقسیم میکند: 1ـ خصوصیات شخصی (Person) 2ـ خصوصیات محیطی (environment.
بدینترتیب رفتار هر فرد تابع خصوصیات شخصی او و خصوصیات محیطی است یعنی رفتار هر فرد تابع شرایط زمانی محدود و مکانی خاصی است که در آن میزید (رفیع پورفرامرز، جامعه روستایی ونیازهای آن1364بااستناد به این نظریه فرضیه زیر مطرح میشود:1) بین رشتهی تحصیلی با نوع فعالیتهای فوق برنامه رابطهی معناداری وجود دارد.
2) دانشجویان مجردبیشتر از داشجویان متأهل به فعالیتهای فوق برنامه میپردازد.
4-1-3 تئوری انگیزه goal theorie
این نظریه راجرج هومنز مطرح میکند:اگر در گذشته وجود یک انگیزهی خاص با یک مجموعه از انگیزهها فرصتی بوده است که در آن عمل شخص به پاداش منجر شود، هر قدر وضعیت جدید شبیه گذشته باشد احتمال اینکه فرد به انجام آن عمل یا اعمال شبیه به آن دست بزند بیشتر است. قضیهی دوم حاکی اینست که ظهور دوبارهی موقعیتی که منجر به عمل موفقیتآمیز شده، احتمال حاکی اینست که ظهور دوبارهی موقعیتی که منجر به عمل موفقیتآمیز شده، احتمال تکرار آن عمل را فراهم میسازد. مثلاً اگر ماهیگیری در تاریکی موفق به گرفتن ماهی شود، در محلهای تاریک ماهی میگیرد. (رفیعپور، فرامرز جامعه روستایی.
با استناد به مبحثانگیز در بحث انجام یک فعالیت فرضیهی زیر استنباط میشود: بین انگیزهی شرکت در فعالیتهای فوق برنامه با نوع فعالیتها رابطهی معنادار وجود دارد.
5-1-3 تئوری طبقات
گرازیا هم به نوبهی خود کوشش کرد مفهوم بسیار خوشبینانه فراغت را در هم شکند. گرازیا فراغت را در طبقات اشرافی جستجو میکند و نشان میدهد که تفریح و سرگرمیهای گونگونی ویژهی طبقه مرفه و اشراف بوده و طبقه پایین و زحمتکش برای تأمین حداقل معیشت خود چارهای جز کار و تلاش شبانهروزی نداشتند. (اسدی، علی، فراغت، تعاریف، دیدگاها، سمینار ملی رفاه اجتماعی، 22-18 اسفند ماه 1352، کمیته گذراندن اوقات فراغت، سازمان برنامه و بودجه، ص 4 و 5.
بنابراین نظریه فرضیهی زیر استنبط میشود: بین پایگاه اجتماعی و نوعی فعالیتهای فوق برنامه رابطهی معنادار و مستقیم وجود دارد.
6-1-3 تئوری مربوط به رابطهی فراغت و بازی
نظریه اسپنسر مبنی بر استراحت و کسب لذت میباشد. او در این خصوص علت گرایش انسان را به تفریح و رها شدن از نیروهای اضافی میداند.
مورتین لاروس روانشناس آلمانی، عامل تضرع را نیاز بشر به استراحت و جبران خستگی بیان میکند. توماس میل رهایی از یکنواختی و بدست آوردن تجربیات را عامل پیدایش تفریح و فراغت را رهایی انسان از فعالیت مداوم و تلاش خسته کننده که نتیجهی آن خستگی جسمی و روحی شدید افراد جامعه است میداند یانگ (جامعهشناس) خاطرنشن میسازد که استفاده از سرگرمیها به اعضای جامعه اجازه میدهد تا برای مدت زمانی از قیودات و تعهدات اجتماعی خود رها میشوند. (رفیعپور، فرامرز، جامعه روستایی و نیازهای آن، تهران، پاییز 1364)
طبقات سوالهای انیگزه به بحث تفریح و سرگرمی، علاقه، کسب پرستیژ ـ یادگیری و... از این نظریه استخراج شده است.
دسته بندی | تربیت بدنی |
فرمت فایل | doc |
حجم فایل | 1653 کیلو بایت |
تعداد صفحات فایل | 113 |
پژوهش بررسی تأثیر تمرینات هوازی بر BMI و ایمونوگلوبولین های متخب سرم مردان میسانسال در 113 صفحه ورد قابل ویرایش
فهرست مطالب
عنوان صفحه
بسم الله............................................................................................................................. الف
عنوان................................................................................................................................. ب
سپاسگزاری........................................................................................................................ ج
تقدیم به ............................................................................................................................. د
فرم ب................................................................................................................................. ز
فهرست مطالب.................................................................................................................... ه
فهرست جدول ها ............................................................................................................... و
فهرست شکل ها................................................................................................................. و
فهرست نمودارها................................................................................................................ ی
فهرست پیوست ها ............................................................................................................ ی
فصل اول : طرح پژوهش
مقدمه ................................................................................................................................ 2
بیان مسأله.......................................................................................................................... 3
ضرورت و اهمیت پژوهش.................................................................................................... 5
اهداف پژوهش.................................................................................................................... 6
پیش فرض های پژوهش...................................................................................................... 7
فرضیه های پژوهش............................................................................................................ 7
محدودیتهای پژوهش.......................................................................................................... 8
تعریف اصطلاح ها و واژه ها................................................................................................. 9
فصل دوم : پیشینه پژوهش
مقدمه................................................................................................................................ 13
سیستم ایمنی................................................................................................................... 13
چگونه بوجود آمدن پاسخ ایمنی....................................................................................... 14
ایمنی ذاتی........................................................................................................................ 15
ایمنی اکتسابی................................................................................................................... 16
آنتی ژن............................................................................................................................. 17
آنتی بادی........................................................................................................................... 17
کمپلمان............................................................................................................................. 18
گلبولهای سفید................................................................................................................. 18
لنفوسیت ها ...................................................................................................................... 19
لنفوسیت T....................................................................................................................... 21
لنفوسیت B ...................................................................................................................... 22
چگونگی تولید ایمونوگلوبولین.......................................................................................... 22
ایمونوگلوبولین................................................................................................................... 25
ایمونوگلوبولین G ............................................................................................................. 27
ایمونوگلوبولین A ............................................................................................................. 28
ایمونوگلوبولین M ............................................................................................................ 30
فعالیت بدنی و سیستم ایمنی ........................................................................................... 31
پاسخهای ایمنی ورزشکاران............................................................................................... 32
تغییرات BMI .................................................................................................................. 34
تغییرات هورمون کورتیزول............................................................................................... 35
تغییرات کاتکولامین ها..................................................................................................... 37
تغییرات گلوتامین پلاسما.................................................................................................. 39
فعالیت بدنی و ایمونوگلوبولین های سرم........................................................................... 40
نتایج برخی از تحقیقات قبل از سال 1990..................................................................... 58
فصل سوم : روش شناسی پژوهش
مقدمه................................................................................................................................ 62
جامعه آماری...................................................................................................................... 62
نمونه آماری و روش نمونه گیری......................................................................................... 62
متغیرهای پژوهش............................................................................................................. 63
ابزار و وسایل اندازه گیری................................................................................................. 64
ط
روشهای اندازه گیری و نحوة انجام کار............................................................................... 65
روشهای آماری.................................................................................................................. 66
فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها
مقدمه............................................................................................................................... 68
ویژگیهای آزمودنیها.......................................................................................................... 69
فرضیه ها........................................................................................................................... 70
فصل پنجم : بحث و بررسی
مقدمه................................................................................................................................ 79
خلاصه پژوهش.................................................................................................................. 79
یافته های پژوهش............................................................................................................. 80
بحث و بررسی.................................................................................................................... 80
نتیجه گیری کلی............................................................................................................... 86
پیشنهادها ........................................................................................................................ 87
فهرست جداول
عنوان صفحه
جدول 4-1 : توصیف مشخصات جسمانی و عوامل مورد نظر آزمودنیها ............................ 69
جدول 4-2 : آزمون t جهت بررسی معناداری تغییرات BMI مردان چاق قبل و پس از تمرین 71
جدول 4-3 : آزمون t جهت بررسی معناداری تغییرات IgA مردان چاق قبل و پس از تمرین 72
جدول 4-4 : آزمون t جهت بررسی معناداری تغییرات IgG مردان چاق قبل و پس از تمرین 73
جدول 4-5 : آزمون t جهت بررسی معناداری تغییرات IgM مردان چاق قبل و پس از تمرین 74
جدول 4-6 : آزمون t جهت بررسی معناداری تغییراتBMI مردان غیر چاق قبل و پس از تمرین 75
جدول 4-7 : آزمون t جهت بررسی معناداری تغییرات IgA مردان غیرچاق قبل و پس از تمرین 76
جدول 4-8 : آزمون t جهت بررسی معناداری تغییراتIgG مردان غیر چاق قبل و پس از تمرین 77
جدول 4-9 : آزمون t جهت بررسی معناداری تغییراتIgM مردان غیر چاق قبل و پس از تمرین 78
فهرست شکل ها
عنوان صفحه
شکل 2-1 : ساختمان کلی ایمونوگلوبولین ها.................................................................... 25
شکل 5-1 : تأثیر تمرینات هوازی بر BMI و سطوح ایمونوگلوبولین های A ، G ، M .... 86
فهرست نمودارها
عنوان صفحه
نمودار 4-1 : میانگین BMI مردان چاق قبل و پس از تمرین ......................................... 71
نمودار 4-2 : میانگین IgA مردان چاق قبل و پس از تمرین ........................................... 72
نمودار 4-3 : میانگین IgG مردان چاق قبل و پس از تمرین ........................................... 73
نمودار 4-4 : میانگین IgM مردان چاق قبل و پس از تمرین .......................................... 74
نمودار 4-5 : میانگین BMI مردان غیر چاق قبل و پس از تمرین .................................. 75
نمودار 4-6 : میانگین IgA مردان غیر چاق قبل و پس از تمرین .................................... 76
نمودار 4-7 : میانگین IgG مردان غیر چاق قبل و پس از تمرین .................................... 77
نمودار 4-8 : میانگین IgM مردان غیر چاق قبل و پس از تمرین ................................... 78
فهرست پیوست ها
عنوان صفحه
پیوست شماره (1) ............................................................................................................ 91
پیوست شماره (2)............................................................................................................. 92
پیوست شماره (3) : .......................................................................................................... 93
منابع ................................................................................................................................. 94
مقدمه
جهان و پدیده های موجود در آن همواره در حال تأثیر مقابل بر یکدیگر و تغییر می باشند، در اثر این تحولات که منجر به پیشرفت تمدن و زندگی ماشینی در عصر حاضر شده است، بیماریها ومشکلات فراوانی نیز برای انسان بوجود آورده است. برای مبارزه با چنین مشکلاتی، تلاشهای زیادی صورت گرفته که یکی از مهمترین آنها ورزش و فعالیت بدنی است.
در میان رشته های متنوع علمی، رشته تربیت بدنی و علوم ورزشی نیز به مروز زمان دچار دگرگونی شده و با کشف مسایل جدید روز به روز، دامنه آن گسترده تر وپیچیده تر شده است، با این وجود باید اذعان نمود که هنوز بشر در ابتدای راه است و مسایل زیادی باید مورد بررسی قرار گیرد.
تلاش محققین امروزی در فکر حل بسیاری از مسایل تربیت بدنی و ارتباط آن با رشته های دیگر علمی است، از آنجایی که کسب و حفظ سلامتی از جمله اهداف مهم تربیت بدنی می باشد، به همین دلیل ارتباط تنگاتنگی با علم پزشکی دارد که تداخل این دو علم با یکدیگر باعث بوجود آمدن شاخة جدیدی به نام طب ورزشی گشته است که رسالت بررسی کیفیت و کمیت ورزشهای مختلف را، از نقطه نظر تأمین سلامت جسمانی افراد برعهده دارد. تعداد زیادی از پژوهشگران تلاش کرده اند تا تأثیر ورزش و فعالیت بدنی بر عملکرد اعضای مختلف بدن، مثل قلب، ریه، کلیه، عضلات و غیره را به اثبات برسانند.
امروزه پدیده تربیت بدنی و ورزش به عنوان یک ضرورت انکار ناپذیر و یک نیاز اساسی مورد توجه همگان قرار گرفته است. از آثار مفید این پدیده، تأمین سلامت روانی و جسمانی و کاهش هزینه های درمانی برای تمام افراد جامعه است. همة افراد در هر مقطع سنی که باشند چه مرد و چه زن، چه پیر و چه جوان می باید به فعالیتهای ورزشی بپردازند تا ازاثرات مفید آن بهره مند شوند. در جهان ورزش علاوه بر جنبه های قهرمانی و افتخارات، مسایل دیگری مانند افزایش قدرت بدنی، کاهش اختلالات، تقویت سیستم دفاعی بدن، کاهش اثرات سوء بعضی از تمرینات و به طور کلی بالا بردن کارائی جسمی و روانی نیز مد نظر می باشد و به همین دلیل مطالعات فراوانی انجام گرفته است تا ارتباط وتأثیرات تمرینات ورزشی و فعالیت های جسمانی بر سیستمهای مختلف بدن مشخص شود و اثرات هریک در کوتاه مدت و یا دراز مدت ارزیابی شود تا با ارائه طرحهای نوین در حیطة فعالیتهای ورزشی علاوه بر اینکه پایه علمی و تحقیقی ورزش محکم تر گردد، زمینة انجام بهتر این فعالیتها و تندرستی و شادابی حاصل آید.
در همین راستا پژوهش حاضر درصدد بررسی اثر فعالیت بدنی بر برخی از اجزاء سیستم ایمنی و شاخص تودة بدنی می باشد.
بیان مسأله
یکی از مهمترین تأثیرات ورزش و فعالیت بدنی که شاید کمتر در مورد آن بحث شده است نقش ورزش در تقویت یا تضعیف سیستم دفاعی بدن است که در صورت کارکرد نامناسب آن، ادامه حیات برای انسان میسر نیست، با توجه به نقش مهم سیستم ایمنی در حفظ سلامتی انسانها و اثراتی که ورزش و فعالیت بدنی در این خصوص دارند، بررسی نقش فعالیتهای بدنی بر روی سیستم ایمنی بدن انسان، از ارزش ویژه ای برخوردار می باشند.
بدن انسان از راههای مختلف می تواند در برابر تمام میکرو ارگانیسمهایی که قادرند به بافتها و اندامها آسیب برسانند، از خود مقاومت نشان دهد که یکی از این راهها، تولید آنتی کر یا پادتن می باشد. ایمونوگلوبولین ها، بویژه IgG ، IgA ، IgM از آنتی کورهای مهم بدن محسوب می شوند که بیشترین مقدار ایمونوگلوبولین های سرم خون و مایعات بافتی را شامل می شوند. این ایمونوگلوبولین ها به میزان زیادی در طی پاسخ ایمنی ثانویه تولید شده و دارای ظرفیت انتشار بسیار بالایی هستند که می توانند سریعتر از سایر ایمونوگلوبولین ها وارد فضای خارج عروق شوند و بعلاوه تمایل زیادی در اتصال به آنتی ژن دارند که در نتیجه سریعتر و بیشتر به آنتی ژن ها متصل شده و باعث از بین رفتن آنها می شوند و از این طریق، نقش مهمی در سلامتی انسان ایفا می کنند [4 و 11 و 16] .
تمرینات بدنی بویژه تمرینات هوازی موجب آمادگی دستگاههای حیاتی بدن از قبیل قلب، ریه، عضلات و همچنین باعث افزایش نیرو و بهبود دستگاههای تولید انرژی در عضلات شده و خستگی را به تعویق می اندازد [2 و 15] .
از آنجائیکه هدف اصلی تربیت بدنی تأمین سلامتی است پژوهشگر قصد دارد با اعمال یک برنامة ورزشی منتخب هوازی در بین مردان میانسال به این سؤال پاسخ دهد که آیا این نوع تمرین می تواند باعث ایجاد تغییرات در BMI و میزان سه نوع ایمونوگلوبولین A ، G، M و در نهایت سیستم ایمنی گردد؟
ضرورت و اهمیت پژوهش :
سیستم ایمنی یکی از مهمترین عواملی است که نقش ویژه ای در زندگی انسانها ایفا می کند [4 و 11] . با توجه به پیشرفت تکنولوژی و احاطه انسان بوسیله عوامل ماشینی و صنعتی از یکسو و همچنین نیاز به آرامش جسمانی و رهایی از مشکلات ناشی از زندگی ماشینی عصر حاضر از سوی دیگر، نیازبه فراهم ساختن محیطی که بتواند به دور از دغدغه های روزانه، به انسان فراغ بال ببخشد، همواره مورد توجه صاحب نظرات و علاقمندان به علوم ورزشی قرار گرفته است. دانشمندان سعی می کنند تا با آزمایش پارامترهای مختلف مرتبط با سیستم ایمنی و فعالیتهای ورزشی، دستاوردهای قابل اطمینان و نتیجه بخشی به عموم عرضه کنند.
اما دلایل چندی که محقق را بر آن داشت تا در این زمینه به پژوهش بپردازد عبارتند از :
1- نیاز به مطالعه و بررسی اثر ورزش روی سیستم ایمنی (کمبود منابع پژوهش) .
2- وجود گزارشات ضد و نقیضی در زمینه تأثیر فعالیتهای بدنی بر روی سیستم ایمنی در کشورهای مختلف که برخی از این گزارشات به تقویت سیستم ایمنی و برخی دیگر به تضعیف سیستم ایمنی در نتیجه فعالیتهای بدنی اشاره داشته اند [11 و 17] .
3- به دلیل متفاوت بودن شدت و نوع تمرینات در تحقیقات انجام شده قبلی، نتایج متفاوتی را در زمانهای مختلف و در افراد مختلف می توان مشاهده نمود [22] .
4- ارتباط بین مشخصات ظاهری افراد با مشخصات فیزیکی آنها و تأثیر خصوصیات جسمی افراد در موفقیت و عدم موفقیت آنها در اجرای مهارتهای ورزشی.
5- نقش اساسی شاخص توده بدنی، قد و وزن در قابلیتهای جسمانی افراد [18] .
وجود تناقض در یافته های تحقیقات گذشته و همچنین به منظور بررسی اثر فعالیت بدنی بر روی عملکرد سیستم ایمنی بدن افراد میانسال چاق و غیر چاق، پژوهشگر بر آن شد تا با ارائه یک برنامه ورزشی منتخب هوازی (با توجه به ویژگیهای سنی و جسمی و آمادگی اولیه آنان)، تغییرات BMI و میزان سه نوع ایمونوگلوبولین A ، G ، M سرم را مورد مطالعه قرار دهد، تا بتواند ضمن مقایسه با تحقیقات گذشته، توصیه ها و راهکارهای مناسبی را برای مربیان و ورزشکاران ارائه نموده، تا این افراد بتوانند با اطمینان خاطر بیشتری به منظور حفظ سلامتی به فعالیتهای ورزشی روی آورند.
اهداف پژوهش :
هدف کلی :
بررسی تأثیر تمرینات هوازی بر BMI و ایمونوگلوبولین های منتخب سرم مردان میانسال
اهداف اختصاصی :
1. بررسی تأثیر تمرین منتخب هوازی بر BMI مردان میانسال چاق .
2. بررسی تأثیر تمرین منتخب هوازی بر IgA مردان میانسال چاق .
3. بررسی تأثیر تمرین منتخب هوازی بر IgG مردان میانسال چاق .
4. بررسی تأثیر تمرین منتخب هوازی بر IgM مردان میانسال چاق .
5. بررسی تأثیر تمرین منتخب هوازی بر BMI مردان میانسال غیر چاق .
6. بررسی تأثیر تمرین منتخب هوازی بر IgA مردان میانسال غیر چاق .
7. بررسی تأثیر تمرین منتخب هوازی بر IgG مردان میانسال غیر چاق .
8. بررسی تأثیر تمرین منتخب هوازی بر IgM مردان میانسال غیر چاق .
پیش فرض های پژوهش :
1. شرایط اجرای تمرین برای آزمودنی ها مساوی بود. بدین معنی که تمام آزمودنی ها در زمان و مکان یکسان با هم تمرین کرده و مورد آزمایش قرار می گرفتند.
2. آزمودنی ها با یک برنامه و وسایل یکسان تمرین کرده اند.
3. آزمودنی ها تمام تلاش خود را در جهت اجرای برنامه تمرین به کار بستند.
4. نمونه های خونی گرفته شده از تمامی آزمودنی ها بوسیله یک دستگاه و یک متخصص مورد بررسی قرار گرفت.
5. هیچ یک از آزمودنی ها سابقه تمرین منظم نداشتند.
6. آزمودنی ها در زمان خون گیری در هر دو نوبت ناشتا بودند.
فرضیه های پژوهش :
1. برنامه تمرین هوازی منتخب بر BMI مردان میانسال چاق تأثیر ندارد.
2. برنامه تمرین هوازی منتخب بر IgA مردان میانسال چاق تأثیر ندارد.
3. برنامه تمرین هوازی منتخب بر IgG مردان میانسال چاق تأثیر ندارد.
4. برنامه تمرین هوازی منتخب بر IgM مردان میانسال چاق تأثیر ندارد.
5. برنامه تمرین هوازی منتخب بر BMI مردان میانسال غیر چاق تأثیر ندارد.
6. برنامه تمرین هوازی منتخب بر IgA مردان میانسال غیر چاق تأثیر ندارد.
7. برنامه تمرین هوازی منتخب بر IgG مردان میانسال غیر چاق تأثیر ندارد.
8. برنامه تمرین هوازی منتخب بر IgM مردان میانسال غیر چاق تأثیر ندارد.
محدودیتهای پژوهش :
محدودیتهای قابل کنترل :
1. آزمودنی ها فاقد هر گونه سابقه بیماری عفونی بودند (کنترل از طریق پرسشنامه) .
2. آزمودنی ها فاقد هر گونه اختلال خونی و بیماری قلبی و عروقی جهت شرکت در فعالیت جسمانی بودند (کنترل از طریق پرسشنامه) .
3. انجام آزمون و نمونه گیری خونی در شرایط یکسان برای تمام افراد گروه.
4. انجام نمونه گیری ها در نوبت صبح و توسط یک گروه.
5. جنس آزمودنی ها
6. سن آزمودنی ها
7. هیچ یک از آزمودنی ها در حین اجرای تحقیق مصرف سیگار یا الکل نداشتند.
8. هیچ یک از آزمودنی ها در حین اجرای تحقیق دارویی مصرف نکردند.
9. هیچ یک از آزمودنی ها در طی 8 هفته تمرین بیش از 3 جلسه غیبت نداشتند.
10.استرس ناشی از خون گیری با آگاه نمودن آزمودنیها در ارتباط با نحوه تحقیق و نمونه گیری از خون نسبتاً کنترل شد.
11.درصد چربی و BMI آزمودنی ها
« پیشینه پـژوهش »
فعالیت بدنی و سیستم ایمنی
سالهای زیادی است که ورزشکاران، مربیان و متخصصین تربیت بدنی خواستار پاسخ به سؤالات پزشکی در ارتباط با فعالیت بدنی، ورزش و سیستم ایمنی هستند. چرا که عفونت های حاد تنفسی و دیگر بیماریها، مربیان و ورزشکاران را در جریان آماده سازی جهت شرکت در مسابقات بزرگ با مشکلات جدی روبرو ساخته، علاوه بر آن ارتباط احتمالی بین فعالیت های بدنی و عملکرد سیستم ایمنی، توجه مربیانی را که در جستجوی تمرین بیش از حد برای اجرای برتر هستند و نیز پزشکانی که درصدد پیشگیری و درمان بیماریهای عفونی ورزشکاران هستند را به خود جلب کرده است. برای پاسخ به این سؤالات که آیا تمرین بدنی تأثیری بر سیستم ایمنی دارد و یا اینکه چه نوع تمرینی باعث تقویت و چه نوع تمرینی باعث تضعیف سیستم ایمنی می شود تحقیقاتی با پروتکل های مختلف توسط محققین در ارتباط با عملکرد سیستم ایمنی و فعالیت بدنی صورت گرفته است و به طور کلی به موضوعاتی از قبیل پاسخهای ایمنی ورزشکاران، تغییرات BMI ، تغییرات هورمونهای کورتیزول و اپی نفرین و گلوتامین پلاسما اشاره کردند که به تفصیل خواهد آمد.
پاسخهای ایمنی ورزشکاران
تونی جی[1] و همکاران (1992) گزارش کردند که تمرین شدید تعداد لنفوسیت ها و تکثیر زیر مجموعه های آنها را در خون محیطی تغییر می دهد و در صورتی که موفقیت یک ورزشکار مستلزم تحمل استرسهای مزمن دوره های تمرین سنگین باشد ممکن است منجر به آسیب دیدگی عملکرد لنفوسیتها شده و باعث تضعیف سیستم ایمنی می شود [66] .
در تحقیق دیگری فیلیپ[2] و همکاران (1993) استعداد ابتلا به عفونت را در دوندگان ماراتن مورد بررسی قرار دادند. آنها همچنین گزارش کردند که اغلب اطلاعات بدست آمده از مربیان وپزشکان تیمهای ورزشی در بازیهای المپیک تابستانی (1988) و بازیهای المپیک زمستانی (1992) حاکی از آن است که بعضی از بهترین ورزشکاران به دلیل ابتلا به بیماریهای عفونی قادر به انجام مسابقات نشدند. این گزارش تأکید می کند که فعالیت بدنی شدید ورزشی خصوصاً وقتی که با استرس های روانی همراه باشد منجر به افزایش خطر ابتلاء به عفونت در ورزشکاران می شود [54] .
شفارد [3] (1994)، کاجیورا [4]و همکاران (1995) در ارتباط با کاهش عفونتهای ویروسی در ورزشکاران پیشنهاد کردند که تنظیم برنامه های ایمنی سازی، به حداقل رساندن تماس با عفونت، دور بودن از تمرین بیش از حد، داشتن رژیم غذایی مناسب و کاهش استرس های روانی و محیطی در ورزشکاران سطح بالا و کنترل منظم وضعیت سیستم ایمنی آنان می تواند به عنوان عاملی باشند که باعث کاهش عفونت در ورزشکاران می شود [36 و 60] .
مک کینون [5] و همکاران (1997) نیز در این زمینه گزارش کردند که انجام مسابقه بر روی بعضی از افراد با استرس های زیادی همراه است و چنین استرس هایی می تواند بر اثر تمرین حتی در ظرف یک ثانیه واکنش نشان دهد که به عنوان مثال سطوح IGA بزاقی سریعاً کاهش پیدا می کند و منجر به عفونتهای مجاری فوقانی تنفسی می شود [45] .
شین کای[6] و همکاران (1998)، ورد[7] و همکاران (1998) گزارش کردند که در 2 الی 10 دونده عفونت های ویروسی در طول دوره سه هفته ای تمرین افزایش یافته و همزمان با افزایش بار تمرین تکثیر لنفوسیت ها کاهش و عملکرد ایمنی دونده ها تضعیف شده بود [35] .
برک [8]و همکاران (1998) گزارش کردند افرادیکه سطوح تمریناتشان را افزایش می دهند ممکن است در معرض عفونت قرار نگیرند ولی وی اثر هورمونهای آزاد شده ناشی از استرس تمرین را برای سیستم ایمنی جزء عوامل آسیب رسان معرفی می کند. از نظر آنان مهم است که فرد چگونه و با چه شکلی فعالیت می کند و اگر فعالیت بیش از حد معمول باشد موجب بیماری وی خواهد شد. آنان یک سطح متوسطی از تمرین را برای افراد پیشنهاد می کنند واین سطح را وابسته به آمادگی و شرایط بدنی فرد می دانند [23] .
کارگوتیج[9] و همکاران (2002) در ارتباط با شناگران نخبه پس از تمرینات اینتروال با شدتهای مختلف گزارش کردند که در اثر ورزش تغییراتی در حجم خون بوجود می آید که به نوبه خود روی لوکوسیت ها ولنفوسیت ها اثر می گذارد. آنها پیشنهاد کردند که هنگامی که شدت بالای تمرین شنا با استرس های مسابقه ترکیب شود منجر به کاهش معنی داری در غلظت لنفوسیت ها می شود [37] .
تغییرات BMI:
وانگر[10] و همکاران (2006) گزارش کردند که تمرینات هوازی با شدت متوسط، تأثیر معنی داری بر روی مردان میانسال چاق دارد. آنها 15 مرد را به مدت 45 دقیقه با 60 درصد حداکثر اکسیژن به مدت 12 هفته در آزمایشگاه تمرین دادند. نتایج نشان داد میانگین BMI آزمودنی ها به میزان 3/5 کیلوگرم بر متر مربع کاهش نشان داد. این اطلاعات پیشنهاد می کند که ورزش متوسط می تواند منجر به کاهش BMI از طریق سوخت و ساز چربی ها و در نتیجه پایین آمدن وزن شود ] 69[ .
وو .کیم [11] (2007) در بررسی اثرات تمرین هوازی روی چاقی و BMI تحقیقی را انجام داد.
افراد مورد مطالعه این تحقیق را 13 دانشجوی مرد غیر فعال و چاق تشکیل می دادند. آزمودنیها با 70 درصد حداکثر اکسیژن مصرفی برای مدت 30 دقیقه روی تردمیل دویدند.
این تمرین با هفته ای 3 جلسه و به مدت 8 هفته در نظر گرفته شده بود. BMI آزمودنیها در روز قبل از تمرین و در خاتمه برنامه تمرینات گرفته شد. نتایج تحقیق نشان داد که میانگین BMI آزمودنی ها پس از 8 هفته تمرین کاهش معنی داری به میزان 1/3 کیلوگرم بر متر مربع داشته است. ] 70 [.
ووکیم و همکاران در سال 2007 تحقیق دیگری را در این زمینه انجام دادند. آنها برنامه تمرینات را این بار به مدت 15 دقیقه و با شدت 75 درصد حداکثر اکسیژن مصرفی به مدت 8 هفته در آزمایشگاه و بر روی مردان غیر چاق انجام دادند. نتایج نشان داد که BMI آزمودنی ها افزایش معنی داری داشت.
تغییرات هورمون کورتیزول :
شواهد محکمی وجود دارد که بر نقش هورمونها به عنوان تنظیم کننده تغییرات ناشی از ورزش در تعداد گلبولهای سفید و توزیع زیر رده های آنها دلالت می کند. به روشنی مشخص شده است که هورمونهایی از قبیل کورتیزول و اپی نفرین توزیع گلبولهای سفید بین گردش خون و اجزای مختلف بدن مانند کبد، طحال و مغز استخوان را تحت تأثیر قرار می دهند و منجر به افزایش یا کاهش تعداد آنها می شوند. بطور کلی پس از فعالیت های کوتاه مدت (کمتر از یک ساعت) که منجر به کاهش سطح کورتیزول می شود تعداد لوکوسیت های خون افزایش می یابد و پس از فعالیتهای خیلی طولانی با افزایش کورتیزول، تعداد لوکوسیت ها کاهش می یابد و این تغییرپذیری به عواملی از قبیل شدت و مدت تمرین، سطح آمادگی جسمانی فرد، کیفیت تغذیه ای و حتی ریتم ترشح شبانه روزی وابسته است و اکثر آنها گزارش کردند که ترشح کورتیزول با شدت ورزش افزایش می یابد [14].
ماین وارنینگ [12] [1991] گزارش کرد که افزایش کورتیزول پس از ورزش باعث مهار تکثیر لنفوسیت ها و فعالیت سلول Nk شده و در نتیجه باعث کاهش آنتی بادیها به طرف سلولهای سرطانی می شود. او بیان کرد که کاهش آنتی بادیها منجر به سرطان پوست، پستان و سینه در زنان می شود. [60] .
علاوه بر شدت تمرین، مدت تمرین نیز موضوعی است که نباید نادیده گرفته شود. براندنبرگر[13] و فالونیوس[14] گزارش کردند در شرایط تمرینی با شدت پایین اگر مدت تمرین طولانی باشد سطح کورتیزول پلاسما افزایش می یابد. بونن [15] و همکاران نیز گزارش کردند که دفع ادراری کورتیزول پس از ورزش با شدت 76 درصد حداکثر اکسیژن مصرفی در مدت 10 دقیقه تغییر نمی کند و هنگامی که مدت وزش تا 30 دقیقه ادامه یابد سطح کورتیزول پلاسما نیز در حدود دو برابر افزایش پیدا می کند.
وایت[16] (1991) نیز گزارش کرد کاهش در نوتروفیل ها بلافاصله پس از مسابقه ماراتن (70 مرد و 20 زن) با افزایش معنی داری در سطح کورتیزول پلاسما ارتباط دارد [67] .
همچنین ونگ و اسمیت [17] (1992) افزایش را در سطوح کورتیزول پلاسما پس از مسابقه اسب سواری طاقت فرسا گزارش کردند (68).
تحقیقات روبرتسون [18] و همکاران (1981)، مک کارتی [19] و همکاران (1988)، نایمن [20] (1989)، نلسون - کانرلا[21] (1997)، کاجیورا[22] و همکاران (2003) و پدرسن بی کا[23] (2007) نیز این مطلب را تأیید کرد و آنها گزارش کردند که پس از ورزشهای با شدت بالا و مدت طولانی غلظت کورتیزول افزایش یافته و در نتیجه آن ، ورود لنفوسیت ها به بافتهای محیطی افزایش می یابد و منجر به کاهش لنفوسیت های موجود در گردش خون و تکثیر آنها می شود و در نتیجة کاهش لنفوسیتها (تولید کننده ایمونوگلوبولینها) عملکرد سیستم دفاعی بدن تضعیف می شود [41 و 48 و 49 و 36 و 53] .
مقدمه
در این فصل ابتدا خلاصه و در پی آن یافته های پژوهش مطرح می شود. سپس به بحث و بررسی یافته ها و مقایسه آن با سایر پژوهشهای انجام شده می پردازیم و در پایان، نتیجه گیری و پیشنهادهایی برای پژوهش های آینده ارائه می گردد.
خلاصه پژوهش
هدف از این پژوهش بررسی تأثیر تمرینات هوازی بر BMI و ایمونوگلوبولین های منتخب سرم مردان میانسال بوده است. برای این منظور تعداد 40 نفر از مردان میانسال به طور تصادفی به دو گروه چاق (20= n) و غیر چاق (20=n ) تقسیم شدند.
میانگین سن برای گروه چاق 26 سال، قد 5/171 سانتی متر و وزن 4/96 کیلوگرم و همین عوامل برای گروه غیر چاق به ترتیب 12/28 سال، 8/176 سانتی متر و 2/70 کیلوگرم بود.
دو گروه در یک برنامه تمرینی به مدت 8 هفته شرکت کردند. هر هفته شامل سه جلسه و با جلسات 60 دقیقه ای شامل : 10 دقیقه گرم کردن عمومی، 20 دقیقه دویدن با شدت 60 تا 75 درصد HRR با تردمیل، 5 تا 10 دقیقه ریکاوری فعال، تکرار دورة تمرینی به مدت 20 دقیقه و 5 تا 10 دقیقه سرد کردن بود.
نمونه های خون آزمودنی ها 24 ساعت قبل و بعد از برنامه ورزشی گرفته شد و با روش الایزا، Ig های منتخب مورد بررسی قرار گرفت. همچنین BMI نمونه ها توسط دستگاه بادی کامپوزیشن آنالایزر (Body Composition Analyzer) اندازه گیری شد و در پایان با استفاده از نرم افزار SPSS داده های خام مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج به دست آمده از پژوهش به شرح زیر می باشد :
یافته های پژوهش
1- برنامه تمرینی هوازی منتخب بر BMI مردان میانسال چاق مؤثر است.
2- برنامه تمرینی هوازی منتخب بر IgA سرم مردان میانسال چاق مؤثر است.
3- برنامه تمرینی هوازی منتخب بر IgG سرم مردان میانسال چاق بی تأثیر است.
4- برنامه تمرینی هوازی منتخب بر IgM سرم مردان میانسال چاق بی تأثیر است.
5- برنامه تمرینی هوازی منتخب بر BMI مردان میانسال غیر چاق بی تأثیر است.
6- برنامه تمرینی هوازی منتخب بر IgA مردان میانسال غیر چاق مؤثر است.
7- برنامه تمرینی هوازی منتخب بر IgG مردان میانسال غیر چاق مؤثر است.
8- برنامه تمرینی هوازی منتخب بر IgM مردان میانسال غیر چاق مؤثر است.
بحث و بررسی
ایمونوگلوبولین ها از اجزاء مهم سیستم ایمنی هومورال بدن و BMI شاخصی برای بررسی تندرستی و وزن مطلوب بدن به حساب می آیند، تغییرات کیفی و کمی آنها نیز می تواند تغییرات قابل ملاحظه ای در عملکرد سیستم بدن بوجود بیاورد.
×برنامه تمرینی هوازی منتخب بر BMI مردان میانسال چاق تأثیر دارد و باعث کاهش آن می شود. این یافته ها با نتایج پژوهش های وانگر [24] و همکاران (2006) و وو. کیم [25] (2007) مطابقت دارد ]69 , 70 [ . ولی با یافته های پژوهشی وو. کیم و همکاران (2007) مطابقت ندارد ] 69[ .
×برنامه تمرینی هوازی منتخب بر IgA مردان میانسال چاق تأثیر دارد و باعث کاهش آن می شود. این یافته ها با نتایج پژوهش های لیزن و همکاران، توماس و همکاران ] 1 [ ، نیل بی واش ] 46[ و کالابرس و همکاران ]25[ که گزارش کرده بودند که تمرینات باعث کاهش IgA سرم می شود مطابقت دارد و با نتایج پژوهش های نلسون کانرلا ]45[ ، استفن سن و همکاران ]63[ و شارپ و همکاران ]57[ مبنی بر افزایش میزان IgA سرم پس از تمرین مطابقت ندارد. همچنین با تحقیقات فیتزگرالد و همکاران ]32[ ، شفارد و همکاران ]60[ و میشل و همکاران ]43[ که هیچ گونه تغییری را در میزان IgA سرم بعد از تمرین مشاهده نکردند تناقض دارد.
× برنامه تمرینی هوازی منتخب بر IgG سرم مردان میانسال چاق تأثیر ندارد ولی باعث کاهش آن می شود. این یافته ها با نتایج پژوهش های لیزن و همکاران ]1[ . بوسنبرگ]24[ ، فرانک و همکاران ]33[ ، رؤیا عسگری ]13[ و کالابرس و همکاران ]25[ که گزارش کرده بودند تمرینات باعث کاهش سطوح IgG سرم می شود مطابقت دارد و با نتایج پژوهشهای استفن سن و همکاران ]63[، پورتمنز و همکاران ]55[ ، نایمن وهمکاران ]49[ ، شوجی شین کای و همکاران ]62[ و نلسون کانرلا ]45[ که گزارش کرده بودند تمرینات باعث افزایش سطوح IgG سرم می شود مطابقت ندارد. همچنین با نتایج تحقیقات داگلاس ]28[ ، شفارد و همکاران ]60[ ، الیکیم ]30[ و مقصود پیری ]5[ که هیچگونه تغییری در میزان IgG سرم بعد از تمرین بدنی مشاهده نکردند تناقض دارد.
× برنامه تمرینی هوازی منتخب بر IgM سرم مردان میانسال چاق تأثیر ندارد ولی باعث کاهش آن می شود. این یافته ها با نتایج پژوهشهای فرانک ال و همکاران ]33[ ، تونی جی و همکاران ]66[ و مقصود پیری ]5[ که گزارش کرده بودند که تمرینات باعث کاهش IgM سرم می شود مطابقت دارد و با نتایج پژوهش های نلسون کانرلا ]45 [ و نایمن و همکاران ]49[ مبنی بر افزایش میزان IgM سرم پس از تمرین مطابقت ندارد. همچنین با تحقیقات میشل و همکاران ]43[ و ال شیدر و فاکزم ]13[ که هیچ گونه تغییری را در میزان IgM سرم بعد از تمرین مشاهده نکردند تناقض دارد.
× برنامه تمرینی هوازی منتخب بر BMI مردان میانسال غیر چاق تأثیر ندارد و باعث افزایش میزان BMI می شود. این یافته ها با نتایج پژوهش های وو. کیم و همکاران (2007) مطابقت دارد ولی با نتایج پژوهشهای وانگر و همکاران (2006) و وو. کیم (2007) مطابقت ندارد.
×برنامه تمرینی هوازی منتخب بر IgA سرم مردان میانسال غیر چاق تأثیر دارد و باعث کاهش آن می شود. این یافته ها با نتایج پژوهش های گلیسون و همکاران ]13[ ، مک کنیون و همکاران ] 40[ و مقصود پیری [ 5] که گزارش کرده بودند که تمرینات باعث کاهش IgA سرم می شود مطابقت دارد و با نتایج پژوهشهای نایمن و همکاران [ 49] ، پورتمنز و همکاران [ 55] و شوجی شین کای و همکاران [62] مطابقت ندارد . همچنین با تحقیقات داگلاس ]28[ و کاجیورا و همکاران ]36[ که هیچ گونه تغییری را در میزان IgA سرم بعد از تمرین مشاهده نکردند تناقض دارد.
× برنامه تمرین هوازی منتخب بر IgG سرم مردان میانسال غیر چاق تأثیر دارد و این تأثیر در جهت کاهش میزان IgG می باشد. این یافته ها با نتایج پژوهش های پدرسن بی کا ] 53[ ، تونی جی و همکاران ] 66[ ، نیل واش ] 46[ و رؤیا عسگری ] 13[ که گزارش کرده بودند تمرینات باعث کاهش سطوح IgG سرم می شود مطابقت دارد و با نتایج پژوهشهای هدفورز و همکاران ] 13[ ، نایمن و همکاران ] 49[ و نلسون کانرلا]45[ که گزارش کرده بودند تمرینات باعث افزایش سطوح IgG سرم می شود مطابقت ندارد. همچنین با نتایج تحقیقات داگلاس ]28[ ، اسکولا و همکاران ]31[ ، کاجیورا و همکاران ]36[ و مقصود پیری ]5[ که هیچگونه تغییری در میزان IgG سرم بعد از تمرین بدنی مشاهده نکردند تناقض دارد.
× برنامه تمرینی هوازی منتخب بر IgM سرم مردان میانسال غیر چاق تأثیر دارد و باعث کاهش آن می شود. این یافته ها با نتایج پژوهش های فرانک ال و همکاران ]33[ ، پدرسن بی کا]53[ و مقصود پیری ]5[ که گزارش کرده بودند تمرینات باعث کاهش سطوح IgM سرم می شود مطابقت دارد و با نتایج پژوهشهای نایمن و همکاران ]49[ و شوجی شین کای و همکاران ]26[ که گزارش کرده بودند تمرینات باعث افزایش سطوح IgM سرم می شود مطابقت ندارد. همچنین با نتایج تحقیقات میشل و همکاران ]43[ و ال شید ]13[ که هیچگونه تغیری در میزان IgM سرم بعد از تمرین بدنی مشاهده نکردند تناقض دارد.
نتایج پژوهش بر روی BMI مردان چاق بیانگر این بوده است که تمرینات هوازی منتخب می تواند موجب کاهش این عامل شود. در فعالیتهای هوازی و زیر بیشینه مسیر اصلی سوخت و ساز و تولید انرژی مسیر هوازی است و چربی به عنوان منبع سوختی مهمی در دسترس قرار می گیرد. بنابراین این گروه از آزمودنیها چربی را بیشتر در چرخة سوخت و ساز وارد کرده اند و توده چربی و وزن آزمودنیها و در نتیجه BMI آنان کاهش یافته است.
نتایج پژوهش بر روی BMI مردان غیر چاق با مردان چاق متناقض بود و حاکی از افزایش BMI در این گروه بوده است. با توجه به اینکه برنامة تمرینی این گروه با گروه چاق به لحاظ شدت ، مدت و زمان انجام تمرینات یکسان بود می توان چنین بیان کرد که این گروه احتمالاً قبل از اجرای برنامه تمرینی دارای تعادل انرژی منفی بوده و میزان سوخت و ساز پایة آنها بیشتر از میزان جذب انرژی بوده است که در اثر فعالیتهای ورزشی و صرف انرژی تمایل بیشتری به جذب کالری پس از فعالیت داشته اند و همین مطلب احتمالاً منجر به تغییر BMI در جهت مثبت شده است هرچند در بررسی آماری این تغییرات مشخص شد که تمرینات هوازی منتخب تأثیر معنی داری بر این متغیر نداشته است.
در بررسی تغییرات بدست آمده در ایمونوگلوبولین های افراد چاق در این پژوهش نتایج نشان داد که هر سه فاکتور مورد نظر (IgM , IgG , IgA)پس از 8 هفته برنامه ورزشی منتخب هوازی کاهش داشته است که این کاهش تنها در فاکتور IgA معنی دار بوده است. تحقیقات انجام شده بر روی تغییرات فاکتورهای ایمنی نتایج متناقضی را به همراه داشته است که اغلب این نتایج می تواند تحت تأثیر فاکتورهای متفاوتی از قبیل سن و جنس آزمودنی ها، درجه سلامتی آنها، میزان آمادگی بدنی آزمودنی ها، همچنین مدت و شدت برنامة تمرینی باشد، لذا این تناقض را می توان با دلایل متفاوتی توجیه نمود. در این تحقیق که فعالیت بدنی هوازی توأم با کاهش میزان ایمونوگلوبولین ها بوده است می توان دلایل چندی را ذکر کرد.