فایلساز
فروشگاه فایلساز ، فروش فایل ارزان , فروش ارزان فایل, پروژه, پایان نامه, مقاله و ...فایلساز
فروشگاه فایلساز ، فروش فایل ارزان , فروش ارزان فایل, پروژه, پایان نامه, مقاله و ...بررسی نقش رسانه های جدید در ارتقاء فرهنگ دینی (دانشجویان ارتباطات دانشگاه سوره و تهران)
| دسته بندی | علوم اجتماعی |
| فرمت فایل | docx |
| حجم فایل | 560 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 163 |
چکیده:
این پژوهش با هدف بررسی نقش رسانه‌های‌جدید‌در ارتقاء‌فرهنگ‌دینی‌درمیان دانشجویان رشته ارتباطات دانشگاه تهران و سوره است. سوال اصلی این تحقیق این است که آیا رابطه‌ای بین رسانه های جدید و ارتقاء فرهنگ دینی وجود دارد؟
در این پژوهش با سود جستن ازآراء صاحب نظران،نتایج تحقیقات پیشین و مشاهدات شخصی نگارنده استفاده از رسانه ها را در سه حوزه نوع استفاده،میزان استفاده ومکان استفاده است و متغیرهای زمینه ای شامل(جنسیت، سن ، میزان تحصیلات، وضعیت اشتغال) را به عنوان متغیرهای مستقل و فرهنگ دینی را به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته است.
این تحقیق از نوع اکتشافی – توصیفی و روش آن پیمایش است. جامعه آماری این پژوهش کلیه دانشجویان رشته ارتباطات دانشگاه تهران و دانشگاه سوره هستند که تعداد آنها 700 نفر است. که از بین این تعداد 246 نفر از طریق فرمول کوکران به روش نمونه گیری ترکیبی از نوع خوشه‌ای و اتفاقی(دردسترس) انتخاب شدند. نتایج حاصل از بررسی و آزمون فرضیه های تحقیق به ما نشان داد که بین مولفه‌های فردی مانند جنسیت ، وضعیت تاهل و.. با مکان استفاده از رسانه های جدید رابطه معنی داری وجود دارد از طرفی بین وضعیت تاهل و جنسیت با میزان استفاده از رسانه های جدید رابطه معنی داری یافت نشد و براساس نتایج بدست آمده از این پژوهش48% دانشجویان فقط از رسانه‌های جدید استفاده می‌کنند که میانگین سنی آنها بین 20-30 می باشد.
روایی این پژوهش از نوع صوری و پایایی آن برحسب ضریب آلفای کرونباخ برای متغیر وابسته پژوهش 75% است.
واژگان کلیدی: رسانه، رسانه های جدید، فرهنگ دینی،نقش رسانه های جدید
فهرست مطالب
فصل اول: کلیات پژوهش........................................................................................1
مقدمه................................................................................................................ 2-3
1-1- بیان مسئله.............................................................................................................................3-4
2-1- طرح و تحدید موضوع.............................................................................................................4
3-1- اهمیت موضوع........................................................................................................................4
4-1-ضرورت موضوع......................................................................................................................5
4-1- اهداف تحقیق..........................................................................................................................5
1-4-1- هدف اصلی.........................................................................................................................5
2-4-1- اهداف فرعی.......................................................................................................................5
فصل دوم: بررسی ادبیات نظری پژوهش....................................................................6
مقدمه.......................................................................................................................7
گفتار اول: پیشینه تحقیق.....................................................................................................................8
1-1-2- پیشینه های داخلی.............................................................................................................8-10
نقد تحقیقات داخلی ذکر شده...........................................................................................................10
2-1-2- پیشینه های خارجی........................................................................................................10-11
نقد تحقیقات خارجی ذکر شده.........................................................................................................11
گفتار دوم: رسانه ها(جدید وسنتی)....................................................................................................12
1-2-2- مفهوم رسانه...................................................................................................................12-14
2-2-2- انواع نقش رسانه ها..........................................................................................................14-15
3-2-2- انواع رسانه ها.....................................................................................................................15
4-2-2- انواع رسانه های جدید......................................................................................................16-19
5-2-2- رسانه های اجتماعی مجازی.............................................................................................20-23
6-2-2- پارادایم رسانه های جدید.................................................................................................24-26
7-2-2- ویژگی و کارکردهای رسانه های جدید.............................................................................27
8-2-2-جمع بندی...................................................................................................................... 28-29
9-2-2- ارتباطات و رسانه های سنتی................................................................................................30
10-2-2- مهمترین ویژگی ها و کارکردهای ارتباطات سنتی...........................................................31-32
11-2-2- آشنایی با رسانه های سنتی دینی....................................................................................32-36
12-2-2- ابعادی از الگوی ارتباطات سنتی در ایران.........................................................................37-38
گفتار سوم: فرهنگ و دین ................................................................................................................39
1-3-2- مفهوم لغوی فرهنگ و شاخص های آن.............................................................................39-40
2-3-2- بستر تاریخی‌مفهوم فرهنگ..............................................................................................40-43
3-3-2- دین.....................................................................................................................................44
4-3-2- تعریف فرهنگ دینی.........................................................................................................45-46
5-3-2- سرفصل های عملی فرهنگ دینی..........................................................................................46
6-3-2- تبلیغ سنتی و مدرن پیام های دینی رسانه.................................................................................47
7-3-2-ویژگی تبلیغات سنتی و مدرن............................................................................................48-49
8-3-2- وجه پیام‌آوری رسانه برای دین...............................................................................................49
9-3-2- انواع گفتمان.........................................................................................................................50
10-3-2- وجه گفتمان‌پردازی رسانه برای دین....................................................................................50
11-3-2- "دین رسانه ای " یا " رسانه دینی".......................................................................................51
12-3-2- مهمترین خدمات رسانه به دین.........................................................................................51-52
13-3-2- مهمترین خدمات دین به رسانه.........................................................................................53-54
گفتارچهارم: نظریه ها...........................................................................................................................55
1-4-2-نظریه ابزاری یا ابزارگرایانه.....................................................................................................55
2-4-2- رویکرد ذات گرایانه..........................................................................................................56-57
3-4-2- نظریه اقتضاء یا اقتضاگرایانه.....................................................................................................58
4-4-2- نظریه برجسته سازی...........................................................................................................59-60
5-4-2- نظریه استفاده و رضامندی...................................................................................................61-62
6-4-2- آنتونی گیدنز: ساخت یابی.......................................................................................................63
7-4-2- نظریه تغییرات فرهنگی.............................................................................................................64
8-4-2- نظریه وابستگی.....................................................................................................................65-66
9-4-2- نظریه رسانه های جدید........................................................................................................67-68
10-5-2- چارچوب نظری تحقیق.......................................................................................................69-70
6-2- فهرست متغیرها.............................................................................................................................71
7-2- سوال های تحقیق.....................................................................................................................71-72
8-2- فرضیه های پژوهش...................................................................................................................72-73
فصل سوم:روش تحقیق.....................................................................................................................74
مقدمه.............................................................................................................................75
1-3- نوع و روش تحقیق.........................................................................................................................76
2-3- تعریف نظری و عملیاتی مفاهیم و متغیرها....................................................................................76-84
3-3- واحد تحلیل....................................................................................................................................84
4-3- جامعه آماری...................................................................................................................................84
5-3- حجم نمونه و روش نمونه گیری.......................................................................................................84
6-3- تکنیک گردآوری اطلاعات.............................................................................................................84
7-3- تکنیک پردازش داده ها....................................................................................................................85
8-3- آزمون‌های آماری مورد استفاده.......................................................................................................85
9-3- روایی و پایایی پژوهش ....................................................................................................................86
فصل چهارم: بررسی یافته های تحقیق.............................................................................................87
مقدمه...............................................................................................................................88
1-4- بررسی یافته های سطح توصیفی.................................................................................................89-112
2-4- بررسی یافته های سطح تحلیلی ......................................................................................................113
1-2-4-.فرضیه های اصلی...............................................................................................................113-114
2-2-4-فرضیه های فرعی ................................................................................................................114-123
فصل پنجم: نتیجه گیری.........................................................................................................................124
مقدمه ......................................................................................................................................................125
1-5- جمع بندی......................................................................................................................................126
1-1-5- جمع بندی یافته های توصیفی.............................................................................................126-128
2-1-5-جمع بندییافته های تحلیلی.................................................................................................129-132
2-5- نتیجه گیری.....................................................................................................................................133
3-5-پیشنهادها.........................................................................................................................................134
1-3-5- پیشنهادهای اجرایی......................................................................................................................134
2-3-5- پیشنهادهای پژوهشی....................................................................................................................134
4-5- امکانات موجود درانجام پژوهش......................................................................................................134
5-5- محدودیت های پژوهش...................................................................................................................135
فهرست منابع فارسی..........................................................................................................................136-137
فهرست منابع اینترنتی........................................................................................................................138-140
فهرست منابع لاتین...................................................................................................................................140
فهرست وب سایت...................................................................................................................................140
ضمائم......................................................................................................................................................141
پرسشنامه...........................................................................................................................................142-143
فهرست نمودار
1-1-4: نمودار دایره ای متغیر جنسیت.........................................................................................................89
2-1-4: نمودار متغیر سن.............................................................................................................................91
3-1-4: نمودار میله ای متغیر سطح تحصیلات.............................................................................................91
4-1-4-: نمودار دایره ای متغیر وضعیت اشتغال...........................................................................................92
5-1-4- : نمودار دایره ای متغیر وضعیت تاهل.............................................................................................93
6-1-4- : نمودار متغیر نوع کسب آگهی های مذهبی ازرسانه.......................................................................94
7-1-4- : نمودارمتغیر مدت زمان استفاده از رسانه سنتی(ساعت).................................................................95
8-1-4- : نمودار متغیر مدت زمان استفاده از رسانه جدید(ساعت)...............................................................96
9-1-4- : نمودار متغیر میزان استفاده از رسانه های سنتی...............................................................................97
10-1-4- : نمودار متغیر میزان استفاده از رسانه های جدید............................................................................98
11-1-4- : نمودار متغیر مکان استفاده از رسانه های سنتی.............................................................................99
12-1-4- : نمودار متغیر مکان استفاده از رسانه های جدید.........................................................................100
13-1-4- : نمودار متغیر پایندی به اصول دین............................................................................................102
14-1-4- : نمودار متغیر رعایت حق الناس.................................................................................................103
15-1-4- : نمودار متغیر حفظ پوشش اسلامی............................................................................................104
16-1-4- : نمودار متغیر تحقیق و تعمق درخصوص مطالعه کتب ارزشی، مذهبی و....................................105
17-1-4- : نمودار متغیر شرکت درمراسم و سخنرانی‌های مذهبی...............................................................106
فهرست جداول
1-1-4- جدول توزیع فراوانی متغیرجنسیت.............................................................................................89
2-1-4- جدول توزیع فراوانی متغیرسن...................................................................................................90
3-1-4- جدول توزیع فراوانی متغیرسطح تحصیلات................................................................................91
4-1-4- جدول توزیع فراوانی متغیروضعیت اشتغال..................................................................................92
5-1-4- جدول توزیع فراوانی جایگاه متغیروضعیت تاهل.........................................................................93
6-1-4- جدول توزیع فراوانی متغیر کسب آگهی های مذهبی..................................................................94
7-1-4- جدول توزیع فراوانی متغیر مدت زمان استفاده از رسانه های سنتی(ساعت)................................95
8-1-4- جدول توزیع فراوانی متغیر مدت زمان استفاده از رسانه های جدید(ساعت)................................96
9-1-4- جدول توزیع فراوانی متغیر میزان استفاده از رسانه های سنتی.......................................................97
10-1-4-جدول توزیع فراوانی متغیر میزان استفاده از رسانه های جدید.....................................................98
11-1-4- جدول توزیع فراوانی متغیر مکان استفاده از رسانه های سنتی......................................................99
12-1-4- جدول توزیع فراوانی متغیر مکان استفاده از رسانه های جدید...................................................100
1-4 – جدول شاخص های آماری مربوط به سوالات فرهنگ دینی..........................................................101
13-1-4-جدول توزیع فراوانی متغیر پایندی به اصول دین........................................................................102
14-1-4- جدول توزیع فراوانی متغیر رعایت حق الناس............................................................................103
15-1-4- جدول توزیع فراوانی متغیر حفظ پوشش اسلامی.......................................................................104
16-1-4-جدول توزیع فراوانی متغیر تحقیق و تعمق درخصوص مطالعه کتب ارزشی، مذهبی و..................105
17-1-4- جدول توزیع فراوانی متغیر شرکت درمراسم و سخنرانی‌های مذهبی......................................... 106
18-1-4- شاخص آماری پرسشنامه سوالات 23تا27.................................................................................107
19-1-4-جدول توزیع فراوانی متغیر تمایل دست یابی به شبکه های اجتماعی علارغم فیلتر شدن.............108
20-1-4-جدول توزیع فراوانی متغیررسانه های جدید وتغییرباورهای دینی................................................109
21-1-4- جدول توزیع فراوانی متغیر تاثیر رسانه های سنتی بر باورهای دینی.............................................110
22-1-4-جدول توزیع فراوانی متغیر تمایل به شبکه های اجتماعی در مقایسه با رسانه های سنتی..............111
23-1-4- جدول توزیع فراوانی متغیر تاثیر رسانه های سنتی در مقایسه با رسانه های جدید........................112
1-2- 4 - جدول کای اسکوئر متغیر میزان استفاده از رسانه های جدید و ارتقاء فرهنگ دینی....................113
2-2- 4 - جدول کای اسکوئر متغیر مکان استفاده از رسانه های جدید و فرهنگ دینی............................113
3-2- 4 - جدول کای اسکوئر متغیر عضویت در رسانه های جدید و باورهای دینی....................................114
4-2- 4 - جدول کای اسکوئر متغیر جنسیت و مکان استفاده از رسانه های جدید.......................................114
5-2- 4- جدول کای اسکوئر متغیر سن و مکان استفاده از رسانه های جدید..............................................115
6-2- 4 - جدول کای اسکوئر متغیرسطح تحصیلات و مکان استفاده از رسانه های جدید............................115
7-2- 4- جدول کای اسکوئر متغیر وضعیت اشتغال و مکان استفاده از رسانه های جدید............................115
8-2- 4 - جدول کای اسکوئر متغیر وضعیت تأهل و مکان استفاده از رسانه ها............................................116
9-2- 4 - جدول کای اسکوئر متغیر جنسیت و میزان استفاده از رسانه های جدید........................................116
10-2- 4 - جدول اسپیرمن متغیر وضعیت سن و میزان استفاده از رسانه های جدید......................................117
11-2- 4 - جدول اسپیرمن متغیر سطح تحصیلات و میزان استفاده از رسانه های جدید................................117
12-2- 4- جدول کای اسکوئر متغیر وضعیت اشتغال و میزان استفاده از رسانه های جدید...........................118
13-2- 4- جدول کای اسکوئر متغیر وضعیت تاهل و میزان استفاده از رسانه های جدید............................118
14-2-4- جدول اسپیرمن متغیر سن و ارتقاء فرهنگ دینی دانشجویان.......................................................119
15-2-4- جدول کای اسکوئر متغیر جنسیتو ارتقاء فرهنگ دینی دانشجویان ........................................119
16-2- 4- جدول اسپیرمن متغیر سطح تحصیلات و ارتقاء فرهنگ دینی...................................................120
17-2-4- جدول کای اسکوئر متغییر وضعیت اشتغال و ارتقاء فرهنگ دینی.............................................120
18-2-4- جدول کای اسکوئر متغییر تاهل و ارتقاء فرهنگ دینی.............................................................121
19-2-4- جدول اسپیرمن متغییر سن و میزان فرهنگ دینی......................................................................121
20-2-4- جدول اسپیرمن متغییر جنسیت و میزان فرهنگ دینی.................................................................122
21-2-4- جدول اسپیرمن متغییر سطح تحصیلات و میزان فرهنگ دینی...................................................122
22-2-4- جدول کای اسکوئر متغییر وضعیت اشتغال و میزان فرهنگ دینی..............................................123
23-2-4-جدول کای اسکوئر متغییر وضعیت تاهل و میزان فرهنگ دینی.................................................123
فهرست تصاویر
تصویر 1- برخی از انواع رسانه های جدید در فضای مجازی.......................................................................15
تصویر 2- نمایی از صفحه توئیتر................................................................................................................19
تصویر 3- نمایی از صفحهfacebook..........................................................................................................22
تصویر4- ظرفیت های ارتباطی رسانه های قدیم و جدید.............................................................................38
تصویر5- مراتب فرهنگ............................................................................................................................41
تصویر6-سرفصل های عملی فرهنگ دینی.................................................................................................46
تصویر 7- چارچوب نظری پژوهش............................................................................................................70
بررسی عوامل موثر بر شکل گیری هویت اجتماعی دانش آموزان متوسطه شهر نیشابور
| دسته بندی | علوم اجتماعی |
| فرمت فایل | doc |
| حجم فایل | 183 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 110 |
چکیده
این تحقیق با هدف بررسی عوامل موثر بر شکل گیری هویت اجتماعی دانش آموزان متوسطه شهر نیشابور از سه بعد دینی ، خانوادگی و ملی شکل گرفته است. فرضیات اصلی این تحقیق عبارتند از : جنس، پایگاه اقتصادی – اجتماعی ، میزان رضایت از خود ، درونی شدن ارزشها ، هماهنگی ارزشهای گروهی ، تایید دیگران که بر هویت اجتماعی دانش آموزان موثر می باشند .
این تحقیق به شیوه پیمایشی انجام شده و از تکنیک پرسشنامه برای جمع آوری داده ها استفاده شده است . جامعه آماری تمام دانش آموزان پایه اول و دوم و سوم متوسطه نیشابور (15336 نفر) می باشند . حجم نمونه 375 نفر شد که 190 نفر دانش آموز پسر و 185 نفر دانش آموز دختر را در بر می گیرد . شیوه نمونه گیری قشر بندی است که نمونه ها از رشته های عمومی ، انسانی ، تجربی ، ریاضی ، فنی و حرفه ای و کار و دانش به تفکیک جنس و پایه تحصیلی به صورت تصادفی انتخاب شده است . تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از t-test و ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل چند متغیری (رگرسیون چندگانه) و تحلیل مسیر صورت گرفته است .
نتایج تحقیق نشان داد که بین متغیرهای مستقل (میزان رضایت از خود ، درونی شدن ارزشها، هماهنگی ارزشهای گروهی و تایید دیگران ) با متغیر وابسته هویت اجتماعی و سه بعد آن (ملی ، دینی، خانوادگی) رابطه معنا دار مثبت وجود داشت . یعنی با افزایش متغیرهای مستقل متغیر وابسته هم افزایش می یابد . و بین متغیر پایگاه اقتصادی- اجتماعی با هویت اجتماعی رابطه معناداری وجود نداشت . ولی با بعد ملی رابطه معنا دار و معکوس و با بعد خانوادگی رابطه معنادار و مثبت وجود داشت . یعنی هر چه پایگاه اقتصادی – اجتماعی والدین بالاتر باشد ، هویت ملی آنان ضعیف تر و هویت خانوادگی آنها ، قوی تر می شود . بین متغیر جنس با هویت اجتماعی رابطه معنادار وجود نداشت ولی با بعد دینی رابطه معنا دار وجود داشت . بدین معنا که : دختران هویت دینی قوی تری نسبت به پسران داشتند .
کلید واژه ها : جنس ، پایگاه اقتصادی – اجتماعی ، درونی شدن ارزشها ، هماهنگی ارزشهای گروهی ، تایید دیگران ، رضایت از خود ، هویت اجتماعی ، هویت دینی ، هویت خانوادگی ، هویت ملی
فصل اول:
طرح تحقیق
1ـ1 مقدمه
آنچه موجب شد تا پژوهش فعلی با این عنوان در خصوص دانش آموزان متوسطه انجام شود، به دلیل اشتغال به تدریس (نگارنده) در مقطع متوسطه شهرستان نیشابور است که مدام شاهد نگرانی های همکاران فرهنگی و همچنین مراجعات مکرر اولیا و اظهار نگرانی از وضعیت تحصیلی و اخلاقی فرزندانشان ، بودم و با توجه با اینکه همگی دبیران و اولیا به اتفاق معتقد بودند که نسل فعلی با نسلهای قبلی بسیار متفاوت می باشد و یک شکاف نسلی عمیق احساس می کردند و از طرفی مشاهده برخی از رفتارها و حرکات و گرایشات در کلاس های درس ، مرا بر آن داشت تا در زمینه هویت اجتماعی آنان و مسائل تأثیر گذار بر آن به صورت جدی به مطالعه بپردازم و بدین صورت زمینه تحقیق حاضر فراهم شد.
در این فصل مسأله تحقیق مطرح و اهمیت و ضرورت آن بیان می شود و سپس اهداف تحقیق، محدوده زمانی و مکانی و پیشینه تحقیق عنوان می شود، و در نهایت به موانع و تنگناهای تحقیق پرداخته می شود.
1ـ2 عنوان تحقیق:
بررسی عوامل موثر بر شکل گیری هویت اجتماعی دانش آموزان متوسطه شهر نیشابور در سال تحصیلی
86 ـ 85
1ـ3 بیان مسأله
در طی مطالعات مقدماتی و مصاحبه های اکتشافی با مسئولین آموزش و پرورش، اولیا ، مربیان، دبیران و دانش آموزان، نتایج بدست آمده نشان داد که ، برخی از دانش آموزان ارتباط چندانی با خانواده هایشان نداشتند ، نسبت به انجام فرایض دینی توجه جدی از خودشان نشان نمی دادند و برخی به آئین مسیحیت گرایش داشتند ، به آداب و رسوم ملی اهمیت نمی دادند و حتی زندگی در کشورهای دیگر را ترجیح می دادند که اینها خود نشان از ضعف هویت خانوادگی، دینی و ملی آنان بود . انجام برخی از حرکات و نوع آرایشها در هر دو جنس مسئله هویت جنسی آنان را هم خدشه دار نموده است. عدم رضایت از خود، خانواده، کشور، دین و ... باعث سست شدن هویت اجتماعی برخی از دانش آموزان شده است که نتایج این ضعف هویتی عبارتند از: بی انگیزگی نسبت به مسائل آموزشی، گستردگی ناهنجاری های اخلاقی، بی نظمی و بی انضباطی، نگرانی ، نا امیدی و.... حال برای محقق این سئوالات و یافتن جوابی برای اینها مطرح است :
1ـ چه عواملی بر شکل گیری هویت اجتماعی دانش آموزان مؤثر است؟
2ـ آیا میزان رضایت از خود بر هویت اجتماعی دانش آموزان تأثیر دارد؟
3ـ آیا پایگاه اقتصادی ـ اجتماعی والدین بر هویت اجتماعی دانش آموزان مؤثر است؟
4ـ آیا جنس دانش آموزان با هویت اجتماعی آنان رابطه دارد؟
5ـ آیا میزان درونی شدن ارزشها در دانش آموزان با هویت اجتماعی آنان مرتبط است؟
6ـ آیا هماهنگی ارزش های گروهی بر هویت اجتماعی دانش آموزان تأثیر می گذارد؟
7ـ آیا مورد تأیید دیگران بودن با هویت اجتماعی دانش آموزان ارتباطی دارد؟
1ـ4 اهمیت و ضرورت تحقیق
از آن جا که بحران هویت از سالهای نوجوانی آغاز می شود و بخش عظیمی از دانش آموزان دبیرستانی، در این سنین قرار گرفته اند و با توجه به نگرانی هایی که در زمینه علایق و گرایشات و رفتار های دانش آموزان مشاهده می شود و از آن جا که بخش مهمی از وجود دانش آموزان را هویت آنان تشکیل می دهد و زندگی فردی و اجتماعی آنها نیز متأثر از این مسئله است ، آنان در جستجوی هویت می باشند و موقعیت مبهم دانش آموزان دبیرستانی،در فرهنگ و جامعه معاصر، این نتیجه را برای آنها در بر دارد که فرصتی را به منظور آزمودن شیوه های مختلف زندگی به آنها می دهد، تا آنها تصمیم بگیرند که چه الگو های رفتاری، ارزشی و نگرشی بهتر می تواند نیاز های آنها را تأمین نماید. در برخورد با دانش آموزان در کلاس های درسی یا مشاوره های فردی با دانش آموزان ، دریافتم که گرایش به آئین مسیحیت و زندگی در کشورهای دیگر را صرفاً به خاطر احساس آزادی بیشتر برای رفع نیاز هایشان ابراز می کنند. همچنین مصرف مشروبات الکلی، قلیان و سیگار، ارتباطات جنسی و ... را صرفاً در راستای رفع نیاز هایشان ارزیابی می کردند و این مسئله هویت دینی، ملی و خانوادگی آنان را خدشه دار نموده است و بخش عظیمی از جمعیت انسانی که باید در جهت آبادانی و حفظ آرمانها و ارزشهای کشور، آموزشهای لازم را ببینند و در آینده به خدمت گرفته شوند، به نحو احسن و شایسته مورد استفاده قرار نمی گیرند.
در جهان امروز ((وضعیت و جایگاه هر کشوری با توجه به ساختار ، روند ، ماهیت و عملکرد دو عامل زیر مشخص می شود : 1- ماهیت ساختاری و عملکرد ارکان و عناصر اصلی و تشکیل دهنده ی نظام اجتماعی آن کشور 2- شرایط و موقیت منطقه و جهان در ارتباط با آن کشور . در ارتباط با عامل اول باید گفت که عناصر و ارکان اصلی جامعه ی ما به خاطر ناهمگونی ساختاری آنها ، زمینه های نامطلوبی را برای تحول ، توسعه و تکامل اجتماعی فراهم کرده است . این واقعیت زمینه ی مناسب را برای شکل گیری روابط اجتماعی عادلانه ، تقسیم کار اجتماعی عادلانه ، توزیع امکانات و امتیازات اجتماعی بر پایه ضوابط و قوانین مدون و انسانی فراهم ننموده است )) ( سیف اللهی ، 1381 : 167) بنابراین زمینه برای ظهور و بروز بحران های گوناگون در جامعه فراهم می باشد .
لذا ضرورت بررسی عوامل مؤثر بر شکل گیری هویت اجتماعی دانش آموزان به شدت احساس می شود که در این تحقیق به آن پرداخته می شود.
5ـ1 اهداف تحقیق
اهداف تحقیق حاضر عبارتند از:
ـ شناسایی عوامل موثر بر شکل گیری هویت اجتماعی دانش آموزان متوسطه شهر نیشابور
ـ بررسی میزان همبستگی عوامل موثر بر شکل گیری هویت اجتماعی از ابعاد : ملی ، دینی و خانوادگی
- یافتن و ارائه راه حل برای بهبود هویت اجتماعی دانش آموزان متوسطه شهر نیشابور
6ـ1 محدوده زمانی و مکانی تحقیق
تحقیق حاضر در محدوده مکانی شهر نیشابور انجام شده است و از نظر زمانی ، سال تحصیلی 86 ـ 85 را مد نظر دارد .
7ـ1 مروری بر مطالعات پیشین
در این قسمت مروری داریم بر تحقیقاتی که در زمینه هویت اجتماعی در داخل و خارج ایران صورت گرفته اند.
1ـ7ـ1 تحقیقات انجام شده داخلی
ـ عبدالرسول کریمی در سال 1375 در تحقیقی با عنوان «بررسی رابطه بین عزت نفس و هویت یابی در نوجوانان 18ـ15 ساله در شهر تهران» با استفاده از روش پیمایشی، از بین کلیه دانش آموزان مقطع متوسطه شهر تهران که در سال تحصیلی 75ـ74 به تحصیل اشتغال داشتند، از طریق نمونه گیری خوشه ای 200 نفر از دانش آموزان دختر و پسر از نواحی 18،7،4،2 را به طور تصادفی انتخاب نمود.
ابزار تحقیق دو فرم پرسشنامه هویت شخصی و پرسشنامه عزت نفس کوپر اسمیت بود که به آزمودنی ها داده شد تا با توجه به شرایط خود، آزمون ها را تکمیل نمایند. نتایج نشان داد که میان توزیع آزمودنی های دختر و پسر از نظر اهمیت هویت جنسی با توجه به عزت نفس شان تفاوت وجوددارد.
میان توزیع آزمودنی های دختر و پسر از نظر توجه و عمل به ارزش های اخلاقی تفاوت وجود نداشت. دانش آموزان دختر و پسر با عزت نفس بالا و پایین از نظر هویت مذهبی تفاوت نداشتند و بین توزیع آزمودنی های دختر و پسر از نظر ایجاد ارتباط با همسالان و طرز دید نسبت به خود و عزت نفس آنها تفاوت وجود داشت .
ـ پور جبلی در تحقیقی تحت عنوان « بررسی عوامل موثر بر شکل گیری هویت اجتماعی و فرهنگی نوجوانان ارومیه» در سال 1379 با استفاده از روش پیمایش و با انتخاب یک نمونه 383 نفری از نوجوانان شهر ارومیه که در گروه سنی 18ـ 12 ساله قرار داشتند، با رویکرد تئوری پیتر بورک به بررسی 4 عامل خانواده، مدرسه، گروه دوستان و رسانه های تصویری به بررسی هویت اجتماعی و فرهنگی نوجونان پرداخت. وی در تحقیق خود به این نتیجه رسید که بین عوامل خانواده، مدرسه، دوستان و رسانه های تصویری با شکل گیری هویت اجتماعی و فرهنگی نوجوانان رابطه مثبت و معنا دار وجود دارد.
ـ فاطمه رئیسی در سال 1376 در تحقیقی با عنوان «بررسی تأثیر مشاوره گروهی بر کاهش بحران هویت نوجوانان دختر مقطع متوسطه شهر اصفهان» با استفاده از روش نیمه آزمایشی و استفاده از طرح گروه کنترل نا برابر به این موضوع می پردازد. وی با روش خوشه ای چند مرحله ای از بین نواحی آموزش و پرورش اصفهان، نواحی 3و4 را انتخاب و سپس از بین مدارس این دو ناحیه، دو مدرسه را به صورت تصادفی انتخاب می کند. نمونه آماری این تحقیق را 40 نفر از دانش آموزان دختر تشکیل می دهند و سپس از اعضای داوطلب جهت شرکت در مشاوره گروهی ثبت نام به عمل می آورد و سپس دانش آموزان به صورت تصادفی به دو گروه گواه و آزمایش تقسیم می شوند . ابزار جمع آوری اطلاعات در این پژوهش تست های هویت شخصی است . نتایج تحقیق نشان می دهد که مشاوره گروهی در کاهش بحران هویت نوجوانان دختر شهر اصفهان مؤثر بوده است.
ـ محمد باقر آخوندی در سال 1377 در مطالعه ای با عنوان «بررسی هویت ملی و مذهبی جوانان مشهدی و تأثیر روابط اجتماعی بر آن» با استفاده از روش تحقیق پیمایش و تکنیک جمع آوری اطلاعات از طریق مصاحبه های عمیق و پرسشنامه از بین جوانان 24ـ 18 ساله ساکن مشهد، این تحقیق را انجام داده است . وی با انتخاب یک نمونه 464 نفری از سطح مناطق ده گانه شهر، به نتایج زیر دست یافت:
الف) 52 درصد کل پاسخ گویان بیش از 60 درصد با تیپ ایده ال هویت ملی هماهنگی دارند. همچنین پایبندی نظری به مذهب و ملیت بیش از پایبندی عملی به آن هاست.
ب) پس از انجام تحلیل رگرسیون و تحلیل مسیر داده ها، روشن شد که حرکت جوانان و اعضای خانواده هایشان در مراسم ملی مذهبی، گفتگو پیرامون مذهب و تأیید مستمر آن در خانواده، اهمیت دادن به نظرات خانواده و دوستان، مشورت با خانواده و تماشای برنامه های ایرانی تلویزیونی، بر هویت ملی مذهبی تأثیر مستقیم دارد . همچنین وضعیت اقتصادی جوانان، تماشای فیلم و سریال های خارجی تلویزیون و تماشای فیلم های سینمایی از طریق ویدئو و ... بر هویت ملی و مذهبی تأثیر معکوس داشتند .
- مریم سروش در سال 1380 در تحقیقی با عنوان «بررسی عواملی فرهنگی، اجتماعی مؤثر بر هویت مذهبی جوانان شهر شیراز» با استفاده از روش پیمایش و انتخاب یک نمونه 400 نفری از جوانان 35ـ 19 ساله شهر شیراز به نتایح زیر دست یافت:
میزان مذهبی بودن والدین و دوستان، میزان دنیا گرایی و جنسیت مهمترین متغیر هایی بوده اند که بصورت مستقیم بر هویت مذهبی تأثیر داشته اند. بقیه متغیر ها از جمله میزان رضایت مندی سیاسی، میزان جهانی شدن و وضعیت تأهل بصورت غیر مستقیم مؤثر بوده اند.
نتایج تحلیل چند متغیره و تحلیل مسیر نشان می دهد که اثرات مستقیم بر هویت مذهبی در مجموع تعیین کننده تر از اثرات غیر مستقیم است و جوانان بیشترین تأثیر را از گروههای دوستی و والدین خود دریافت می کنند. میزان دنیا گرایی به صورت منفی بر متغیر وابسته تأثیر داشته است. یعنی هر چه میزان دنیا گرایی فرد بیشتر باشد، هویت مذهبی او ضعیف تر است. از طرف دیگر عامل جنسی نیز در این امر دخیل بوده یعنی زنان مذهبی تر از مردان بوده اند اما این متغیر اثر زیادی نداشته است.
تحقیقات داخلی دیگری در زمینه هویت اجتماعی انجام گردیده است که از ذکر بعضی به دلیل مشابه بودن نتایج منصرف شدیم و برخی را هم به دلیل مرتبط نبودن با تحقیق حاضر نیاوردیم و در این جا به برخی از عناوین آنها اشاره می کنیم :
1ـ آلمال، 1375، عوامل موثر بر شکل گیری هویت فرهنگی دانش آموزان سال سوم دبیرستان منطقه 5 شهر تهران
2ـ سکینه طالبی، 1378، تحول هویت ملی دانش آموزان دختر دوره تحصیلی ابتدایی، راهنمایی و متوسطه شهر تهران.
3ـ طاهره کیذقان، 1380، بررسی عوامل مؤثر بر هویت اجتماعی زنان شهر شیراز.
4ـ جواد اسماعیلی، 1376، مقایسه بحران هویت در دانش آموزان تیز هوش و عادی پایه سوم راهنمایی و اول دبیرستان منطقه 12 تهران.
5ـ محمد رضا ارشد خرگردی، 1381، عوامل موثر بر بحران هویت در بین دانشجویان کارشناسی دانشگاه تبریز.
6ـ عبد اللهی، 1375، بررسی هویت جمعی موجود در بین جمعیت شهری، روستایی و ایلی ایران.
7ـ محمدی روزبهانی، 1377، بررسی روابط نظام ارزشی و رشد اخلاقی با هویت یابی در دانشجویان دانشگاه شهید چمران اهواز.
8ـ راستگو مقدم، 1376، بررسی تحول هویت شغلی از نوجوانی تا جوانی و ارتباط آن با پیشرفت تحصیلی.
9ـ فیض درگاه، 1374، بررسی هویت دختران نوجوان با تأکید بر هویت شغلی در اواخر نوجوانی.
10ـ دارابی، 1376، هویت یابی دانش آموزان فاقد و دارای پدر در بین دانش آموزان دبیرستانی تهران.
2ـ7ـ1 تحقیقات انجام شده خارجی
مطالعه فیلیپ میلمان [1]در سال 1979 روی پسران، قبل از رفتن به دانشگاه در سن 18ـ 12 و مردان جوان در سن 24ـ 21 ساله نشان داد که اغلب نوجوانان 15ـ 12 ساله یا هویت شان شکل گرفته و گسترش یافته و یا خاتمه یافته بود. در این سن بسیاری از نوجوانان تمایلی نداشتند که فکر کنند چه کسی هستند؟ یا ایده ای نداشته و یا می دانستند که هر ایده ای که دارند احتمالاً تغییر می کند. دیگر نوجوانان ممکن است چیزی را که دوست دارند بگویند. مثلاً من می خواهم مانند پدرم یک پزشک بشوم. به هر حال روشن است که آنها هر گز رفتاری از خودشان نداشته اند، بلکه هویتی را که دارند توسط والدین یا مردم برای آنها حدس زده شده است و دچار حالتهای پیش ساخته که شامل یک تعهد بودن است، شده اند. پیشرفت به طرف هویت از 18 سالگی شروع می شود. این قانونی شدن در افراد یک بحران آزمایشی جاری یا فعالیت جستجوی هویت است و احتمالاًٌ داخل شدن در حالتهای قانونی یک نشانه خوب برای فرد است. اگر فرد بتواند پاسخ به سوالات بر انگیخته را پیدا کند، به حالتهای وصول هویت حرکت می کند. در مطالعه میلمان تنها 20% افراد 18 ساله و 40 درصد دانشجویان و فقط بیش از نیمی از افراد 24 ساله به حالت های وصول هویت رسیده اند.
[1]- Milman fillip